«Bawlanı balqıp çıqğan bürü edim».
Qumuqlu Budayçını qızı edim, İçger üyge saylap salğan nazı edim. Toylağa toyup barsam – töş edim, Yaslağa sarnay barsam – quş edim. Bawlanı balqıp çıqğan bürü edim, Sabanlıqğa yawup tüşgen qar edim, Salqınına bişip tüşgen nar edim. Qıyınlarım men aytayım, tıñlağız, Yazıqları çıqğanığız yılağız: Boynumdağı alay, heyler, marjanım Qumuqlu qala başğa çaçıldı, Ajayıplıq eter yimik sanlarım Zulmuçu şawxal biyge açıldı. Qızlay atım enni meni puç boldu, Umutlarım barı birdey heç boldu, Umutlarım qara özenge gömüldü, Xıyallarım ot deñizge tögüldü, Qız atıma qara qapğaç qapladı. Şawxal biyim buğaw salıp saqladı. Qızlay göñüm tar qaburğa gömüldü, Qanlı gözden qanlı yaşlar tögüldü. Qarawulğa nögerlerin saylağan, Qart atamnı at qazıqğa baylağan. Ömürübüz getermiken içqına, Bir içkiler içmey içler tolturup. Qayğılarım qat-qat bolğan töşüme, Bir qıyınlı günler gelgen başıma. Aq günlerim yaşlay meni qaraldı, Aziz canım bu xorluqğa qıynaldı. Oylap-oylap qara gözden qan tögüp, Bawrum çartlap, yaw yüregim yarıldı! Qart atayım, qazaq ulan bolsañ da, Namuslu ediñ tenging-tayıñ bolmasday. Namus tüşdü, xorluq saldı başıña, Zulmuçular ağu qoşdu aşıña. Yürekge yük boldu, güç etdi belge, Şawxal-biyler xorluq sala bu elge: Kupeslege yaş qızlanı satğanlar, Yarlı xalqnı salam otday yaqğanlar; Yarlı xalqnı yaqma qoymay tezegin, Sınıqdırğan ömürünü özegin. Qızyaşlanı gözyaşların aqdıra, Betlerine qazan qara yaqdıra. Qatın-qıznı cuwunmağa ebi yoq, Şawxal-biyler kim ekenin biler dep. Özenden çabaq tutğan awçuday, Taş başından tel qarmağın iler dep. Bolma sama bolğay edim qır haywan, Qır awlaqda erkin yaşaw qurmağa, Şawxal biyni zulmusundan qutulup, Ormanlarda azat yaşap turmağa! Uçup sama bolğay edim quş yimik, Topuraqdan bolmağanday tas bolma! Tüşgen canım qayğı torğa, amal yoq, Tapğan anam görmegenmen – ol da yoq! Bikem gelip taşalatıp töbeley, Sıpatıma aççı göbük sebeley. Günler bara bawlanı buççağında, Geçelerim şawxalnı quçağında. Getermiken tor tuzaqda ömürler Şawxal-biyni zulmulu ojağında? Ot-yalınday qaynay bizin qanıbız, Şawxal-biyler alğan bizin canıbız. Singirlerim batdı meni qanıma, Sıdırğanda sırt bawrumdan gönlerim. Türlü-türlü azap bere canıma, Yabuşuwda öte meni günlerim. Çanalanı yalqınıday çaçlarım, Bir-bir tutup, kelpet bulan aldırdı. Töşümden tuwra gelgen kökregim, Biykem tutup itiw bulan yandırdı. Dewür nedir sawlay tutup gömegen, Qızardaşlar xorluq bulan ölegen?! Tarlan quşlar, tawğa bağıp uçuğuz, Arağızdan alğa tüşüp öçlügüz! Belsenigiz, bek tutuğuz tübekler Can qardaşlar, qattı bolsun yürekler! Yaşamasın duşman xorluq beregen, Günler gelgen namus uçun ölegen!
İçger üyge saylap salğan nazı edim – otaw, ullu üyge saylap salğan atam-anamnı ayawlu, sıylı qızı edim.
Sarnaw, sarnamaq – yas yırnı sarnap yırlamaq, wayahnı aytmaq.
Sabanlıq – sürülgen yer, topuraq (paxota, paşnä).
Nar yemiş – granat.
Marjan, marjan minçaqlar – korallowıye busı.
Zulmuçu – qıynawçu, azapçı (ugnetatel, uzurpator).
Qızlay atım enni meni puç boldu – qızlığımnı aldı, zaya, yer etdi, xorladı, tiydi.
Qız atıma qara qapğaç qapladı – qız atımnı qaraladı, der-xor etdi.
Buğaw – putı, kandalı.
Qanlı yaşlar – qanlı gözyaşlar.
Nökerleri – sawutlu saqlawçuları, qarawulçuları (straja woorujönnaya).
At qazıq – at baylanağan qazıq, bağana.
İçqana, içqına – ah, zar çekmek (täjelo perejiwat, stonat, stradat, iznıwat).
Aq günlerim – şat, nasipli günlerim.
Xorluq – şarayıplıq, esgiklik (oskorbleniye, pozor, sram, unijeniye).
Qart atayım qazaq ulan bolsañ da – yarlı ulan bolsañ da.
Teñi-tayı – sağa teñi bolmasday qoççaq adam ediñ.
Yürekge yük boldu – yürekge awur dert boldu.
Küpes – tacir.
Tezek – ekmekdey dögerek etilgen qatğan, quruğan haywan poq (kizäk dlä topliwa).
Sınıqdırğan ömürünü özegin – qırqğan, üzgen, söndürgen özegin.
Qazan qara – qurum (saja).
Zulmu – ugneteniye, pritesneniye, ekspluatasya.
Anam tayğan – geçingen, ölgen.
Bikem – biykem (knäginä).
Sıpatıma aççı göbük sebeley – aççı, açuwlu tükürügün tüküre.
Baw buççağı – baw müyüşü.
Tor tuzaq – tor qapğında, tusnaqda, çeltirde (w dome-kletke kak türma).
Singirlerim – munda sıyraqlarım, butlarım degen maʼnada.
Sırt bawuru – arqası.
Arbalanı yalqınıday çaçlarım – uzun-uzun çaçlarım.
Dewür – uzaq zamanlar, waqtiler, asru (wremä, period, epoxa, era).
Tarlan quşlar – munda yaş qızlar, ulanlar degen maʼnada.
Öçlügüz – iñ açuwluğuz.
Belsenigiz – hazirlenigiz, tebinigiz, urunuğuz, sawutlanığız.
Can qardaşlar – dost-yuwuqlar.