Ичделик
Latin Ночь День
  • Китапны гьакъында
  • Гириш сёз
  • Баш сёз
  • Баянлыкъ
  • «Чатакъ йыр».
  • «Дюньялар башгъа айланса сюебиз».
  • «Батыр булан къурдаш бол».
  • «Эренлер деген булан эр болмас».
  • «Эр герек».
  • «Къарагъайлар бою къакъ элме».
  • «Сыйдан тюшдю ойболатлар къылавлу».
  • «Къазанлайын ичибизни къайнатып».
  • «Тюшдюк темир тузакъгъа».
  • «Уьч йыллагъа мен олжасыз ятайым».
  • «Девюр-девюр, питне девюр заманда».
  • «Агь! деген булан артмай кёмеклер».
  • «Жан агъалар, сизге дуа аманат».
  • «Кант эте деп айып этме ярамас».
  • «Гьей, уланлар, оьмюрюгюз онг гетсин».
  • «Балам! десе бавур эти ачыйгъан».
  • «Гёргенибиз юреклеге сыйышмай».
  • «Эммеклерим гелип тюше эсиме…».
  • «Аргъумакъдай асав эрлеге».
  • «Кёклеге тик улуй гетген окъ йимик».
  • «Бутакълагъа бёртюп чыкъгъан бюрлерим».
  • «Ойлагъан сайын бизге ой бола…».
  • «Бары да зат бар Къазакъны эсинде…».
  • «Насип».
  • «Заман бизге гьали шулай айлангъан…».
  • «Асхар тав, сенден бийик тав болмас».
  • «Заман гелир…».
  • «Белсенигиз, бек тутугъуз тюбеклер».
  • «Такъмакъ йыр».
  • «Гьакъыллы эсин ютмас».
  • «Чапгъан гюн шатлыкъ этмес».
  • «Бавланы балкъып чыкъгъан бюрю эдим».
  • «Не билейим, юз дынкъы бар ханланы…».
  • «Абдулмуслим хан шавхал».
  • «Яхсайланы яйнап чыкъгъан булагъы».
  • «Мугьаммат-эфенди Османовгъа кагъыз».
  • «Уцуму уллу Хасайбек».
  • 1966-нчы йылда китапчасындан алынгъан.
  • «Шамилни йыры»
  • «Къызмеди?»
  • «Гетгенибиз гёкшамарал гюз эди».
  • «Заман гелир» деген китапдан (Анжикъала, 1980-нчи йыл).
  • «Биз де негет байладыкъ»
  • «Кирпиге айтсам тюгюлмен деп ант эте»
  • «Тюлкю, хошгелдинг, хошгелдинг…»
  • «Сюлюкню йыры»
  • «Сибиртки чакъы сазан ёкъ»
  • «Ай тувар Аршны ярып»
  • «Ямучунгну баву узун»
  • «Ат туягъын тай басар»
  • «Сувсунуна нар герек»
  • «Батман-батман бал ичип…»
  • «Гесек-гесек булут геле»
  • «Тавланы алашаракъ туманы»
  • «Бурма чачлы аривню»
  • «Кёклени булут алсын…»
  • «Бавда юзюм алагёз»
  • «Булут ярып, гюн чыкъса»
  • «Ананай десем….»
  • «Чубарала тастарынг»
  • «Хамур салагъан чара»
  • «Акъташдан агъыммыкен?»
  • «Тышкъариден къурдашынгны мунгайтма».
  • «Атолулар ярлыдыр деп хорлама».
  • «Батыр эрге яман олжа тарыса».
  • «Оьзекли сувлар оьрге акъмас».
  • «Денгиз уьстде геме де ёкъ».
  • «Эренлеге эмсиз гюнлер кёп болур».
  • «Негетине ким етер».
  • «Къонакъ уьйде уллу сёйлер осаллар…».
  • «Къой дегенде, къоймай зулму этген сонг».
  • «Эренлени осаллыгъын шундан бил».
  • «Папахларын къынгыр салып башына».
  • «Яманлагъа Аллагьны минг налаты».
  • «Саргъайып бир сари танглар къатгъанда».
  • «Аналардан шулай тувгъан къазакъман».
  • «Къыргъынлар кёп – савутланы къынайыкъ».
  • «Эллерде гьуя къувун дегенде».
  • «Ягъаланы басып яв гелсе».
  • «Батырлар тувра чабып бет табар».
  • «Осаллар оьктем сёйлер пулундан».
  • «Янгызлыкъ булан ярлылыкъ».
  • «Аналаны къыркъ тамуру – къыркъ жаны».
  • «Кёкюредим мен талайсыз кёк йимик».
  • «Гьавалагъа къара лачин талпынса».
  • «Талагъан булан булар тоймады».
  • «Маскевлеге тувра салгъан ёл да бар».
  • «Мен къазакъман, къазакъман».
  • «Эл билсин деп яздыкъ деюп агъларам».
  • «Тамакъгъа татли, тили бал».
  • «Таргъуну алды дерия-денгиз дегиз».
  • «Шавхал бийим – шагь бийим».
  • «Кёкюрегим тешип чыкъгъан окъ болду».
  • «Чинарлар беллеринден чорт сынса».
  • «Артын таптап иерчени оьсмесе».
  • «Гьайт, уланлар, не этме герек бурада?».
  • «Ябагъылы къара алаша минсем де».
  • «Къубагъалы тавлар ташлар увалып».
  • «Иелмесин, сени бутакъларынг сынмасын».
  • «Аталардан сендей улан аз тувар».
  • «Кёкдеги булутлардай салкъынлы».
  • «Къара ерни къаргъамагъа гьал да ёкъ».
  • «Ахшамлардан сонг гюн тувмас».
  • «Насип къайда, биз къайда».
  • «Гёзлеге шавла берген нюр эдинг».
  • «Болмайбыз кюлеп, ойнап».
  • «Бетинг ёкъму уялма…».
  • «Кёкрегимде кёклер йимик кёкюреп».
  • «Очарларда ярлы уланлар баш иксе».
  • «Дюньяны къызбай бийлер къуршагъан».
  • «Гемелер гечмес гючлю денгизлер».
  • «Бюкген билек талгъынча…».
  • «Ерлеге яшыл отлар битерми?».
  • «Бу дюньяда сюйген кюйде ким яшар…».
  • «Гьар бир затда бир минг бар».
  • «Атасы оьлмек – Асхар таву йыгъылмакъ…».
  • «Ай къанатлы къаракъуш…».
  • «Тюнегюн бар эр уланлар бугюн ёкъ…».
  • «Тамурлары тавну-тюзню къуршагъан…». МЕТИНСИЗ
  • «Эр уланлар…» МЕТИНСИЗ
  • «Гюемен, вая, дослар, гюемен» МЕТИНСИЗ
  • Профессор И. Керимни баянлыкъларыны гьакъында
  • «Такъмакъ йыр»
  • Муаллифден

«Дюньялар башгъа айланса сюебиз».

Айт чы, Къазакъ, эшитгенинг, гёргенинг? Эшитгеним айтсам, бийим, ялгъандыр. Гёргенлерим сагъа, бийим, мен айтсам. Герзели деген, герти, бийим, эл де бар. Герзелиге гюндюз гирмес эр де бар. Герзелиде нече оьктем эр де бар. Герзели деген шо элде Ябушгъанлы тала деген ер де бар. Шо талада бугъавлангъан атлар бар, Шо атланы сакълап ятгъан нарт да бар. Гече барып бугъавларын уьздюрюп, Шо атланы алып гетген эрлер бар. Анасы оьлгюр, шо эрлеге малсыз деп, Шу дюньяда къыз бермейген ер де бар. Къыйын гелсин къысгъа аякълы къызлагъа, Малы бар деп бир къызбайны сюеген, Байгъа барып, дарай-дурай гиеген, Эренлени барын бирдей гёреген. Шу ишлеге, мени бийим, янабыз да, гюебиз, Дюньялар башгъа айланса сюебиз: - Тот басгъан савутланы сыйпама, Асырагъан хынжалланы къынама, Яхшы эркекни явгъа салып сынама. Ягъалашып явлар гелген гюнлерде Къазакъ эрдей шо къызбайлар чыдармы? Къазакъ, Къазакъ дегенде, бийим, Явлардан бет къачыргъан тюгюлбюз, Ананг оьлгюр, огълу Татар Къазакъбыз! Таш чартлатгъан елдей болуп елигип, Ярлылыкъдан минип чыкъгъан арыкъны Шол байланы карасына матарбыз. Ол байланы гёган гёзлю аривюн, Аллагь берсе, генг къучакълап ятарбыз.

Бийим, бий – бек, есим, хожайыным (удельный князь).

Герзели – гьали Мычыгъыш Жумгьуриятда Дагъыстанны дазусуну къырыйындагъы юрт, алдын Къумукъ якъгъа, ва сонгра Хасавюрт округгъа гире болгъан.

Ябушгъан тала – ябушгъан бёлек арадагъы отлу майдан (поляна).

Бугъавлангъан атлар – темир кишенли атлар (лошади в железных путах).

Нарт да бар – гючлю, къуватлы, зор къаркъаралы атлар сакълавчу, къаравулчу эр де бар.

Шо атланы алып гетген эрлер бар – гьайдап гетме бажарагъан эрлер бар (алдын заманларда атлар гьайдамакъ, урламакъ макътавлукъгъа, эркекликге санала болгъан).

Къысгъа аякълар – къызлар, тиштайпалар, къатынлар, къысгъааякълылар деген маънада.

Къызбай – кукай, кюкюш, такюш, осал (слабак, трус, малодушный).

Дарай-дурай опуракъ – тафта къумачлы багьалы йыртыллавукъ опуракъ.

Янабыз, гюебиз – мунда бек къыйналабыз, талчыгъабыз, ушатмайбыз деген маънада.

Асырагъан хынжалланы къынама – аявлап сакълагъан хынжалланы чарлама, итти этме.

Яв, явгъа – мунда давгъа, урушгъа, ябушувгъа, чабушувгъа демек.

Ягъалашып явлар гелген гюнлерде – юртгъа, элге душманлар чапгъын этген гюнлерде.

«Явлардан бет къачыргъан тюгюлбюз» – дав майдандан бет бургъан, къоркъгъанлардан, кукайлардан, осаллардан, къачгъанлардан тюгюлбюз.

Огълу Татар Къазакъбыз — кёбюсю ерлерде янгылыш кюйде «онглу» деп берилген, Татар атлы адамны уланыбыз, Къазакъбыз демек.

Карас – абзарда ат байлав къазыкъ (столб-коновязь во дворе).

Мадарбыз – ат байларбыз, кёбюсю ерлерде янгылыш кюйде «матарбыз» деп берилген.

Гёган гёзлю аривюн – къара, къап-къара гёзлю аривюм (тёрново-чёрными глазами красавицу).

Алдагъы бёлюкгеСонггъу бёлюкге