«Гетгенибиз гёкшамарал гюз эди».
Гетгенибиз гёкша марал гюз эди, Элтгенибиз бир къараваш къыз эди. Алтынчы Артлух тавдан артылып, Еттинчи чачан тавгъа етгинче Тюшгенибиз Ахташавухну оьзю эди. Болжаллы мичарибиз битген сонг, Тенгирини тез буйругъу етген сонг, Къайтгъаныбыз къар таймагъан яз эди. Къайтып сизге биз баш ура гелген сонг, Къазапланмай эркин къойма парз эди. Къазабынг неге тюшдю молуна, Къодулайын тутуп берме ёлмеди Къазаплангъан ит гавурну къолуна? Къазанлайын ичибизни къайнатып, Къатыкъсыз къара сухар чайнатып, Къунанлайын къозалакъгъа екдирип, Дюньяланы тюрлю азабын чекдирип, Чинк артында чырмап-гюрмеп йибердинг. Чинк гавурну Сибирь деген ёлуна. Биз барабыз, энни мундан барабыз Сибирлени сынташ болгъур элине, Боз топуракъ болжал тартгъан ерине, Буйрукъ болса, къайтып гелир оьлмеген, Къарт атайны деврен къалгъан тёрюне. Баргъан сайын энни бизге ёл узакъ, Къачайыкъ десек, хужу, Терк – тузакъ. Терк ягъалап биз барабыз ёл булан, Яврунлардан яна чыкъгъан тер булан, Кюр юрекли бизин тенгли уланлар Энниден сонг ишин къойсун оьр булан. Язатайым яшлыкъ этип, янгылып Чыгъып гетип, къайтып тюшсе къолуна – Биздей къара къайгъы табар чер булан, Бизин йимик болгъунчагъа къолайдыр Оьлюп гетип бир болгъаны ер булан.
Терк ягъасы толгъан алай тенг къазакъ, Темирдей налбагьлары бек тузакъ, Налбагьындан чыгъып къарасакъ, Тулпарлар оьтмес йимик Терк узакъ: Ол хужуну ягъасы явлу, тюбю ёкъ. Жан оьтмеге кёпюр излей ёлуна; Онг деп, терс деп, айып этме ярамас Бир Аллагьны сююп де берген солуна. Указланы узакъ тюгюл буйругъу, Къайтып гелме къарт атайны къолуна. Пашманлыкъны ташлап да къойсун беренден, Бир тюшген сонг чыкъма къыйын теренден. Арии-бери талпынабыз талгъынча, Этден тайып сюегибиз къалгъынча. Душманлагъа билдирмесбиз сырыбыз, Ичибизден элчи жанлар алгъынча, Элчи гелмей, душман бизден жан да алмас, Гумалап салгъан булан налбагьгъа, Кёмюрдей къара юзлю, къуш гёзлю Дин душманлар дёндюрерми сал ягьгъа. Саллар йимик юреклеге от ягъа, Ёлдан тайып, ёл адашгъан албагьгъа, Гёрген гиши артыбыздан гёз сала, Гёзлеринден бюлдюр-бюлдюр яш сала, Языкъсынып бизге гелген балагьгъа, Бу балагьны Тенгириден гёрмесни, Чыгъар жаны етишмесин салагьгъа. Бу балагьны терени мол, сай да ёкъ, Адамлардан гёрген булан пайда ёкъ, Ата-ананы алтмышында арт этип. Етмишинде къайгъы булан къарт этип, Генг дюньяда гёрген гюнюн ярт этип, Бизин булан гетген нече, къайда ёкъ!.. Аристан де пат къойдулар орусу, Агъачланы чирик къурусу! Асырамай аслам салгъан югюбюз, Бир иш этип гетген эдик яшлыкъдан, Онглу-терсли гьакъыллагъа бошлукъдан. Бизин сизге яманлагъан къызбайны Тюшге жаны етишмесин къушлукъдан. Мендир-мендир мен де бар, Мени йимик бир насипсиз сен де бар. Берен къалгъыр дюньяда Биздейлеге табулажакъ чен де бар. Биздейлеге табулмажакъ ченлеге Гечелердей тунг къарангы гюн де бар. Гечелердей тунг къарангы гюнлеге Тавушундан таймас йимик яс да бар, Тавушундан таймас йимик яс къоюп, Языкъланы яшлай башы тас да бар. Языкъланы яшлай башын тас этип, Йибермеге шавхал-бийим уста бар. Языкъланы янгылгъаны таман деп, Атолугъа бир къайтмакълыкъ хас да бар. Къайтма сюйсенг, къайтарсан, Шабагьатлы сени гюнюнгде Дос-къардашгъа йылы жувап айтарсан.
Гёкшамарал гюз – эрте гюз, гюзню башы, кёбюсю оьсюмлюклер саргъаймагъан гюзню гёзел, маралдай арив заманы.
Къараваш къыз – рабыня, служанка.
Артлух тав – Дагъыстандагъы тав.
Чачан тав – Мычыгъышдагъы тав.
Болжаллы мичарибиз битген сонг – бизге буюргъан чёрегибиз битген сонг.
Тенгирини буйругъу – Аллагьны буйругъу.
Къар таймагъан яз эди – къар ирип битмеген эрте язбаш эди.
Къазапланмакъ – ачувланмакъ, оьжетленмек, еликмек.
Парз эди – мунда: герек, ярай эди деген маънада.
Мол, молуна – мунда: кёп, бек гючлю демек.
Къодулайын – эшек баладай.
Къозалакъ – къоларба (тачка). (Эки дёгерчикли енгил арба – А-Къ. Абд.).
Ит гавурну – рус пачаны.
Къатыкъсыз къара сухар чайнатып – къошум ашсыз янгыз къара къатгъан хырт-хырт берип.
Къунанлайын къозалакъгъа екдирип – яш атдай арбалагъа екдирип.
Къунан – 2 йыллыкъ яш ат.
Азабын чекдирип – зарлап, къыйнап, къысаслап, акъубагъа тарытып.
Чинг гавурну – инг динсизни къолуна.
Боз топуракъ болжал тартгъан ерине – къара топуракъ оьзюне алма, гёмме болар ерине.
Къарт атайны деврен къалгъан тёрюне – кёпден ташланып, бош къалгъан тёрюне.
Яврунлардан яна чыкъгъан тер булан – янып-бишип, янбашлардан, сыртдан тёгюлеген тер булан.
Кюр юрекли – шат, къувнакъ, къувзакъ юрекли.
Ишин къойсун оьр булан – ишин юрютмесин оьрдегилеге инанып дей шаир.
//Язатайым яшлыкъ этип, янгылып – жагьилликден, авамлыкъдан янгылыш этип.
Къайгъы табар чер булан – мунда аврувлу дерт табар демек.
Терк къазакъ – Терик бойдагъы къазакълар.
Налбагьлары бек тузакъ – туснакъланы заманлыкъгъа сакълайгъан ерлери, бекликлери.
Тулпар – макъталгъан чалт, югюрюк ат.
Ягъасы явлу – ягъасы орус солдатдан, асгерден толгъан.
Солуна – мунда терс ёлуна, терс кюйде.
Жан оьтмеге кёпюр излей ёлуна – демек: оьтесиз генг, дол оьзен демек.
Элчи – мунда: Азирейил деген маънада.
Салагь – жума тюш намаз.
Чен – къысмат, талигь.
Указланы узакъ тюгюл буйругъу – мунда да шаирни, тюзлюк уьст болуп, оьзлени къайтарар деген умуту аян болуп тура. (Указны болжалы 3 йыл сюргюн болгъан).
//Беренден – бютюнлей, //тюбюкъарадан, болмагъандай.
Элчи – мунда жан алагъан Азирейил демек.
//Гумалап (гумарлап) салгъан булан налбагьгъа – байлап, юмарлап, чырмап салгъан.
Дёндюрерми сал ягьгъа – солдатгъа, орусгъа. -?
Саллар йимик юреклеге от ягъа – салалардай, оьзден юреклеге де от сала, оьрчюкдюре.
Албагь – авам, амалсыз.
Гёрген гиши гёз сала – талчыгъып, къызгъанып, гёзъяш тёге.
Яш сала – гёзъяш тёге.
Чыгъар жаны етишмесин салагьгъа – етишмесин жума гюнге, жума намазгъа.
Терени мол – оьтесиз бек терен.
Арт этип – арт берип, къоюп, ташлап.
Аристан – туснакълы (арестант).
Хошлукъдан – кепликден, къувзакълыкъдан ёнкюп.
Айман-айман гюл ай артар, гюн кемир – ай толур, уллулашар, гюнлер буса кемир, къысгъарар.
Сагъыш – сагъынч.
Асхарланы – мунда оьзлени, уланланы.
Къушлукъ – эртен ва тюш араны ортасы, къушгъа аш береген вакътысы.
Берен къалгъыр дюньяда – ёкъ болгъур, ессиз, улав къалгъыр.
Чен де бар – къысмат, талигь (судьба, рок).
Тун къарангы – къап-къарангы.
Хас да бар – яхшылыкъ болмакълыкъ да бар.
Шабагьатлы гюнюнгде – шат, насипли гюнюнгде.
Мени йимик бир насипсиз сен де бар – мунда Къазакъ оьзюню янындагъы насипсиз Атабайны айта.