Ичделик
Latin Ночь День
  • Китапны гьакъында
  • Гириш сёз
  • Баш сёз
  • Баянлыкъ
  • «Чатакъ йыр».
  • «Дюньялар башгъа айланса сюебиз».
  • «Батыр булан къурдаш бол».
  • «Эренлер деген булан эр болмас».
  • «Эр герек».
  • «Къарагъайлар бою къакъ элме».
  • «Сыйдан тюшдю ойболатлар къылавлу».
  • «Къазанлайын ичибизни къайнатып».
  • «Тюшдюк темир тузакъгъа».
  • «Уьч йыллагъа мен олжасыз ятайым».
  • «Девюр-девюр, питне девюр заманда».
  • «Агь! деген булан артмай кёмеклер».
  • «Жан агъалар, сизге дуа аманат».
  • «Кант эте деп айып этме ярамас».
  • «Гьей, уланлар, оьмюрюгюз онг гетсин».
  • «Балам! десе бавур эти ачыйгъан».
  • «Гёргенибиз юреклеге сыйышмай».
  • «Эммеклерим гелип тюше эсиме…».
  • «Аргъумакъдай асав эрлеге».
  • «Кёклеге тик улуй гетген окъ йимик».
  • «Бутакълагъа бёртюп чыкъгъан бюрлерим».
  • «Ойлагъан сайын бизге ой бола…».
  • «Бары да зат бар Къазакъны эсинде…».
  • «Насип».
  • «Заман бизге гьали шулай айлангъан…».
  • «Асхар тав, сенден бийик тав болмас».
  • «Заман гелир…».
  • «Белсенигиз, бек тутугъуз тюбеклер».
  • «Такъмакъ йыр».
  • «Гьакъыллы эсин ютмас».
  • «Чапгъан гюн шатлыкъ этмес».
  • «Бавланы балкъып чыкъгъан бюрю эдим».
  • «Не билейим, юз дынкъы бар ханланы…».
  • «Абдулмуслим хан шавхал».
  • «Яхсайланы яйнап чыкъгъан булагъы».
  • «Мугьаммат-эфенди Османовгъа кагъыз».
  • «Уцуму уллу Хасайбек».
  • 1966-нчы йылда китапчасындан алынгъан.
  • «Шамилни йыры»
  • «Къызмеди?»
  • «Гетгенибиз гёкшамарал гюз эди».
  • «Заман гелир» деген китапдан (Анжикъала, 1980-нчи йыл).
  • «Биз де негет байладыкъ»
  • «Кирпиге айтсам тюгюлмен деп ант эте»
  • «Тюлкю, хошгелдинг, хошгелдинг…»
  • «Сюлюкню йыры»
  • «Сибиртки чакъы сазан ёкъ»
  • «Ай тувар Аршны ярып»
  • «Ямучунгну баву узун»
  • «Ат туягъын тай басар»
  • «Сувсунуна нар герек»
  • «Батман-батман бал ичип…»
  • «Гесек-гесек булут геле»
  • «Тавланы алашаракъ туманы»
  • «Бурма чачлы аривню»
  • «Кёклени булут алсын…»
  • «Бавда юзюм алагёз»
  • «Булут ярып, гюн чыкъса»
  • «Ананай десем….»
  • «Чубарала тастарынг»
  • «Хамур салагъан чара»
  • «Акъташдан агъыммыкен?»
  • «Тышкъариден къурдашынгны мунгайтма».
  • «Атолулар ярлыдыр деп хорлама».
  • «Батыр эрге яман олжа тарыса».
  • «Оьзекли сувлар оьрге акъмас».
  • «Денгиз уьстде геме де ёкъ».
  • «Эренлеге эмсиз гюнлер кёп болур».
  • «Негетине ким етер».
  • «Къонакъ уьйде уллу сёйлер осаллар…».
  • «Къой дегенде, къоймай зулму этген сонг».
  • «Эренлени осаллыгъын шундан бил».
  • «Папахларын къынгыр салып башына».
  • «Яманлагъа Аллагьны минг налаты».
  • «Саргъайып бир сари танглар къатгъанда».
  • «Аналардан шулай тувгъан къазакъман».
  • «Къыргъынлар кёп – савутланы къынайыкъ».
  • «Эллерде гьуя къувун дегенде».
  • «Ягъаланы басып яв гелсе».
  • «Батырлар тувра чабып бет табар».
  • «Осаллар оьктем сёйлер пулундан».
  • «Янгызлыкъ булан ярлылыкъ».
  • «Аналаны къыркъ тамуру – къыркъ жаны».
  • «Кёкюредим мен талайсыз кёк йимик».
  • «Гьавалагъа къара лачин талпынса».
  • «Талагъан булан булар тоймады».
  • «Маскевлеге тувра салгъан ёл да бар».
  • «Мен къазакъман, къазакъман».
  • «Эл билсин деп яздыкъ деюп агъларам».
  • «Тамакъгъа татли, тили бал».
  • «Таргъуну алды дерия-денгиз дегиз».
  • «Шавхал бийим – шагь бийим».
  • «Кёкюрегим тешип чыкъгъан окъ болду».
  • «Чинарлар беллеринден чорт сынса».
  • «Артын таптап иерчени оьсмесе».
  • «Гьайт, уланлар, не этме герек бурада?».
  • «Ябагъылы къара алаша минсем де».
  • «Къубагъалы тавлар ташлар увалып».
  • «Иелмесин, сени бутакъларынг сынмасын».
  • «Аталардан сендей улан аз тувар».
  • «Кёкдеги булутлардай салкъынлы».
  • «Къара ерни къаргъамагъа гьал да ёкъ».
  • «Ахшамлардан сонг гюн тувмас».
  • «Насип къайда, биз къайда».
  • «Гёзлеге шавла берген нюр эдинг».
  • «Болмайбыз кюлеп, ойнап».
  • «Бетинг ёкъму уялма…».
  • «Кёкрегимде кёклер йимик кёкюреп».
  • «Очарларда ярлы уланлар баш иксе».
  • «Дюньяны къызбай бийлер къуршагъан».
  • «Гемелер гечмес гючлю денгизлер».
  • «Бюкген билек талгъынча…».
  • «Ерлеге яшыл отлар битерми?».
  • «Бу дюньяда сюйген кюйде ким яшар…».
  • «Гьар бир затда бир минг бар».
  • «Атасы оьлмек – Асхар таву йыгъылмакъ…».
  • «Ай къанатлы къаракъуш…».
  • «Тюнегюн бар эр уланлар бугюн ёкъ…».
  • «Тамурлары тавну-тюзню къуршагъан…». МЕТИНСИЗ
  • «Эр уланлар…» МЕТИНСИЗ
  • «Гюемен, вая, дослар, гюемен» МЕТИНСИЗ
  • Профессор И. Керимни баянлыкъларыны гьакъында
  • «Такъмакъ йыр»
  • Муаллифден

«Девюр-девюр, питне девюр заманда».

Гёзелдирик салгъан булан гёз гёрмей, Гёз ишлемей, бакъгъан булан юз бермей. Гюнлер бара кёп анадаш юз гёрмей. Анадашлар булан ювукъ сырдашгъа Гьашыкълыкъда сёз къоймамакъ эрдендир. Гьашыкълагъа «ай-амансыз» ай гелмес, Дидарлагъа тун-тумансыз гюн бермес. Дидарлар булан, вай, амансыз, гюн гетсе, Тенглисине эр саламын мунг бермес. Эр саламын мунг бермеги недендир? Анадашлар аз гёрюнеген ердендир. Анадашгъа бакъмай жан чыкъмай. Янгызлыкъда сёз къоймамакъ эрдендир. Аврумай арслан бетин агъартып, Сыр къарамай сала санын саргъалтып, Кёкюреклер тюрлю черден толгъан сонг, Зар-зигерли къайгъы къопмакъ бирдендир. Кёкюреги хаса кюллюлер Къызбайлдагъа дерт тутмагъан тюллюлер. Шаваларда сейир этмек кюрдендир, Шавла берген шам чырагъы нюрдендир. Шавласы ёкъ гюнлер бара тунукъгъа, Шай, къара гюн, дёндюк хаса-мамукъгъа. Яратгъаным сюйсе бизин къайтарыр Оьзденлери къулгъа дёнген Къумукъгъа. Оьзденлери къара къулгъа ошагъан, Оьзенгилер басгъан аякъ бошагъан, Оьзенгиге къайтгъан аякълым, Аргъумагъы айтабанлы туякълым… Атолулар оьзденлерин ташлагъан, Къара къулгъа дёндюрмеге башлагъан. Шавла берген шам чырагъы сёнген сонг, Шат юрекден шатлыкъ гетмей нетежек, Ярны йимик бойнубузгъа минген сонг, Минген буса бойнубузда яр йимик, Мисгинлени дюньясы мукъ, тар йимик, Девюр-девюр, питне девюр заманда Деврен гетген гюнжувакъда къар йимик. Къол панарын гесек девюр сюрмесе, Дос-кърдашны айда-йылда гёрмесе, Ашналагъа гьашыкъ салам бермесе, Ананайлар булан гюнюн онг гёрмес, Аваданлыкъ булан жанын сонг бермес. Азирейил жан алмагъа гелгенде, Гьёкюнчлю къул арсар болмакъ гертидир. Къазагъымны къайгъылары къопгъан сонг. Кёкюрекден кёплеп чыкъгъан дертидир.

Питне девюр – башалман, башдан-баракъ, булгъавур, пакарсыз, питнели, къавгъалы, къалмагъаллы, пасат заманда (в смутные времена).

Анадаш юз гёрмей – дос-къардашны бетин гёрмейли.

Сырдаш – сюеген, инанагъан адамы, досу, сыр чечеген адамы.

Сёз къоймамакъ – сёз айтмамакъ, сёз айтмай къоймакъ.

Дидарлар – гёзлер.

Тун-туманлы гюн – къара, тунглу туманлы, чарслы гюн.

Мунг – пашман, талчыкълы (скорбный, печальный).

Сыр къарамай – сыра къарамай, //биртде, бютюнлей къарамай, ойламай.

Тюрлю черден – мунда тюрлю дертден, къайгъыдан, аврувдан демек.

Кёкюреклер тюрлю черден толгъан сонг – тёш, кёкюрек кёп дертлерден толгъан сонг.

Зар-зигерли къайгъы къопмакъ – башына авур, дертли къайгъылар, талчыкълар тюшмек.

Кёкюреги хаса кюллюлер – кёкюреги, юреги таза кёплер, адамлар.

Тюллюлер – уявлар, уявлулар, эсин тас этмегенлер.

Шава – Бабаюрт районда Терик бойдагъы юрт, шаир шонда бир вакъти яшама да яшагъан, йыр ярышларда ортакъчылыкъ этген.

Сейир этмек – мунда: кюрлюкден гезев, йыбав этмек демек.

Шам чырагъы – уллу генг ярыкълы лампа (лампада, люстра).

Шай, къара гюн, дёндюк хаса-мамукъгъа – адаршай бизге, хаса-мамукъдай бошадыкъ, агъардыкъ, тавшалдыкъ.

Яратгъаным – Къудратлы Аллагь (Всемогущий Творец).

Оьзден – азат, оьз ихтиярлы халкъ къатлаву.

Къара къул – холоп.

Оьзенги – ерни айыныны аякъбасагъан темири (стремя седла).

Аргъумакъ – сыйлы жынслы, бек чабагъан, югюрюк ат (аргамак).

Атолу – айтылгъан, макъталгъан, белгили, абурлу адам (знать, знатный, благородный).

Мисгинлени дюньясы мукъ, тар йимик – ярлыланы, амалсызланы, пакъырланы дюньясы, яшаву авур, тарлыкъда, талчыкъда.

Девюр-девюр, питне девюр заманда – бу къавгъалы, къалмагъаллы, эришивлю заманда (смутные времена).

Деврен гетген къар йимик – мунда: кирленип, эсгиленип, ирип гетген къар йимик.

Къол панары – къысматы, талигьи деген маънада.

Девюр сюрмесе – яшав, оьмюр гёрмесе, яшамаса.

Мукъ – ёкълукъ, магьрюмлюк (мисал учун, гьакъылгъа мукъ – гьакъылы ёкълукъ).

Аваданлыкъ булан жанын сонг бермес – тегинлик булан, алгъасап, жанын сонг бермес.

Арсар болмакъ – бошамакъ, къоркъмакъ, бюдюремек, тартынмакъ.

Къайгъылары къопгъан сонг – къайгъы-дертге кёп тарып оьрчюкген сонг.

Кёкюрекден кёплеп чыкъгъан дертидир – тешип, ярып чыкъгъан талавудур.

Алдагъы бёлюкгеСонггъу бёлюкге