Ичделик
Latin Ночь День
  • Китапны гьакъында
  • Гириш сёз
  • Баш сёз
  • Баянлыкъ
  • «Чатакъ йыр».
  • «Дюньялар башгъа айланса сюебиз».
  • «Батыр булан къурдаш бол».
  • «Эренлер деген булан эр болмас».
  • «Эр герек».
  • «Къарагъайлар бою къакъ элме».
  • «Сыйдан тюшдю ойболатлар къылавлу».
  • «Къазанлайын ичибизни къайнатып».
  • «Тюшдюк темир тузакъгъа».
  • «Уьч йыллагъа мен олжасыз ятайым».
  • «Девюр-девюр, питне девюр заманда».
  • «Агь! деген булан артмай кёмеклер».
  • «Жан агъалар, сизге дуа аманат».
  • «Кант эте деп айып этме ярамас».
  • «Гьей, уланлар, оьмюрюгюз онг гетсин».
  • «Балам! десе бавур эти ачыйгъан».
  • «Гёргенибиз юреклеге сыйышмай».
  • «Эммеклерим гелип тюше эсиме…».
  • «Аргъумакъдай асав эрлеге».
  • «Кёклеге тик улуй гетген окъ йимик».
  • «Бутакълагъа бёртюп чыкъгъан бюрлерим».
  • «Ойлагъан сайын бизге ой бола…».
  • «Бары да зат бар Къазакъны эсинде…».
  • «Насип».
  • «Заман бизге гьали шулай айлангъан…».
  • «Асхар тав, сенден бийик тав болмас».
  • «Заман гелир…».
  • «Белсенигиз, бек тутугъуз тюбеклер».
  • «Такъмакъ йыр».
  • «Гьакъыллы эсин ютмас».
  • «Чапгъан гюн шатлыкъ этмес».
  • «Бавланы балкъып чыкъгъан бюрю эдим».
  • «Не билейим, юз дынкъы бар ханланы…».
  • «Абдулмуслим хан шавхал».
  • «Яхсайланы яйнап чыкъгъан булагъы».
  • «Мугьаммат-эфенди Османовгъа кагъыз».
  • «Уцуму уллу Хасайбек».
  • 1966-нчы йылда китапчасындан алынгъан.
  • «Шамилни йыры»
  • «Къызмеди?»
  • «Гетгенибиз гёкшамарал гюз эди».
  • «Заман гелир» деген китапдан (Анжикъала, 1980-нчи йыл).
  • «Биз де негет байладыкъ»
  • «Кирпиге айтсам тюгюлмен деп ант эте»
  • «Тюлкю, хошгелдинг, хошгелдинг…»
  • «Сюлюкню йыры»
  • «Сибиртки чакъы сазан ёкъ»
  • «Ай тувар Аршны ярып»
  • «Ямучунгну баву узун»
  • «Ат туягъын тай басар»
  • «Сувсунуна нар герек»
  • «Батман-батман бал ичип…»
  • «Гесек-гесек булут геле»
  • «Тавланы алашаракъ туманы»
  • «Бурма чачлы аривню»
  • «Кёклени булут алсын…»
  • «Бавда юзюм алагёз»
  • «Булут ярып, гюн чыкъса»
  • «Ананай десем….»
  • «Чубарала тастарынг»
  • «Хамур салагъан чара»
  • «Акъташдан агъыммыкен?»
  • «Тышкъариден къурдашынгны мунгайтма».
  • «Атолулар ярлыдыр деп хорлама».
  • «Батыр эрге яман олжа тарыса».
  • «Оьзекли сувлар оьрге акъмас».
  • «Денгиз уьстде геме де ёкъ».
  • «Эренлеге эмсиз гюнлер кёп болур».
  • «Негетине ким етер».
  • «Къонакъ уьйде уллу сёйлер осаллар…».
  • «Къой дегенде, къоймай зулму этген сонг».
  • «Эренлени осаллыгъын шундан бил».
  • «Папахларын къынгыр салып башына».
  • «Яманлагъа Аллагьны минг налаты».
  • «Саргъайып бир сари танглар къатгъанда».
  • «Аналардан шулай тувгъан къазакъман».
  • «Къыргъынлар кёп – савутланы къынайыкъ».
  • «Эллерде гьуя къувун дегенде».
  • «Ягъаланы басып яв гелсе».
  • «Батырлар тувра чабып бет табар».
  • «Осаллар оьктем сёйлер пулундан».
  • «Янгызлыкъ булан ярлылыкъ».
  • «Аналаны къыркъ тамуру – къыркъ жаны».
  • «Кёкюредим мен талайсыз кёк йимик».
  • «Гьавалагъа къара лачин талпынса».
  • «Талагъан булан булар тоймады».
  • «Маскевлеге тувра салгъан ёл да бар».
  • «Мен къазакъман, къазакъман».
  • «Эл билсин деп яздыкъ деюп агъларам».
  • «Тамакъгъа татли, тили бал».
  • «Таргъуну алды дерия-денгиз дегиз».
  • «Шавхал бийим – шагь бийим».
  • «Кёкюрегим тешип чыкъгъан окъ болду».
  • «Чинарлар беллеринден чорт сынса».
  • «Артын таптап иерчени оьсмесе».
  • «Гьайт, уланлар, не этме герек бурада?».
  • «Ябагъылы къара алаша минсем де».
  • «Къубагъалы тавлар ташлар увалып».
  • «Иелмесин, сени бутакъларынг сынмасын».
  • «Аталардан сендей улан аз тувар».
  • «Кёкдеги булутлардай салкъынлы».
  • «Къара ерни къаргъамагъа гьал да ёкъ».
  • «Ахшамлардан сонг гюн тувмас».
  • «Насип къайда, биз къайда».
  • «Гёзлеге шавла берген нюр эдинг».
  • «Болмайбыз кюлеп, ойнап».
  • «Бетинг ёкъму уялма…».
  • «Кёкрегимде кёклер йимик кёкюреп».
  • «Очарларда ярлы уланлар баш иксе».
  • «Дюньяны къызбай бийлер къуршагъан».
  • «Гемелер гечмес гючлю денгизлер».
  • «Бюкген билек талгъынча…».
  • «Ерлеге яшыл отлар битерми?».
  • «Бу дюньяда сюйген кюйде ким яшар…».
  • «Гьар бир затда бир минг бар».
  • «Атасы оьлмек – Асхар таву йыгъылмакъ…».
  • «Ай къанатлы къаракъуш…».
  • «Тюнегюн бар эр уланлар бугюн ёкъ…».
  • «Тамурлары тавну-тюзню къуршагъан…». МЕТИНСИЗ
  • «Эр уланлар…» МЕТИНСИЗ
  • «Гюемен, вая, дослар, гюемен» МЕТИНСИЗ
  • Профессор И. Керимни баянлыкъларыны гьакъында
  • «Такъмакъ йыр»
  • Муаллифден

«Мугьаммат-эфенди Османовгъа кагъыз».

БисмиЛлагь, кёмек эт, ай Солтан Карим, Сазгъа сёз гелишсин, тюзелсин йырым, Алдын чы бар эди йыргъа гьюнерим, Тынгла чы, къарайыкъ, Мугьаммат-Эфенди.

Абдулгъа кагъыз яздынг, йыл булар бир керре, Аны жавабын Къазакъ, муна, мунда бере. Абдурагьманны, Абдулну тилевюне гёре Бу сёзлени язып, Мугьаммат-Эфенди.

Чакъда бир жавабынг етише телден, Юрегинг кюсмейми шол узакъ элден? Къардашдан, сырдашдан, таза гёнгюлден Мунгайып зар салам, Мугьаммат-Эфенди.

Сен гене гелсин деп ялбара гьакъгъа, Тынглашып къара чы замангъа-чакъгъа, Пашманлар, кюю ёкъ, сен уьйде ёкъгъа, Англа бу сёзлени, Мугьаммат-Эфенди.

Сырдашынг мунгайып тура узакъдан, Гелсин деп ялбара раббим разакъдан, Бу йырны язагъан мисгин Къазакъдан Эшит бек саламлар, Мугьаммат-Эфенди.

Тенглилеринг тергей о ян, бу яндан, Гьюрметинг, абурунг артыкъ бий-хандан. Агьматдан, Акъамдан, шо ачакъандан Сагъа кёп салам, Мугьаммат-Эфенди.

Саламдан сонг Къазакъ мурадын яза, Аврувдан, сыркъавдан болмакъсан таза. Гьар заман, гьар чакъда хатасыз гьаза Къазакъны тилеги, Мугьаммат-Эфенди.

Йыракъсан, не пайда, гёрмейбиз юзюнг, Эшитмейбиз сёйлесенг язывдай сёзюнг, Бизин гьалдан-гюнден сорасанг оьзюнг, Сав-саламат турабыз, Мугьаммат-Эфенди.

Болжалгъа гелесен, турасан аз гюнлер, Гетсенг, гене туман, эшиле еллер, Тувгъан еринг болду шол узакъ эллер! Тилейбиз, къайт, Мугьаммат-Эфенди.

Къардашларынг излейлер, сагъына сени, Мавлединг бу Яхсай масканынг гьани, Гьар кесге къолайдыр, гел, оьз ватаны, Тилейбиз, гел къайт; Мугьаммат-Эфенди.

Гёрюнюп гетесен, гюнлени саймай, Азиз ашналаны эсинден таймай, Сюйкюмлю сёзлеринг унутма къоймай, Жанларына сингенсен, Мугьаммат-Эфенди.

Сен де бир фагьимсен, тынгла атагъа, Анна гёнгюн авла, тюшме хатагъа, Инсангъа оьлюм бар, белгили сагъа, Тилейбиз, гел, къайт, Мугьаммат-Эфенди.

Девлетинг, малынг харжлыкъгъа таман, Сен де къалмассан дюньяда гьаман, Буланы ойлама болмаймы заман? Тилейбиз, гел, къайт, Мугьаммат-Эфенди.

Не этсенг етер ата-ананы гьакъы, Бу дюнья фанадыр, ахырат бакъы, Атангны къулагъын чайнай нечакъы Ананг сени учун, Мугьаммат-Эфенди.

Атанг алтмыш тюрлю маслагьат бере, Ананг сабур этмей, атангдан гёре, Айтгъанны эшитмей, тынгламай сыра, Гьаман сёзюн онг гёре, Мугьаммат-Эфенди.

Сагъа гючю етмей, огъар ябуша, Азмы увакъ лакъырт, гюнде хабуша, Сенден кагъыз гелсе, уьй агьлюнг чабуша, Къайтажакъ хабарынг излей, Эфенди.

Умарны сёзлери бары да гьакъдыр, Питат гюмюшдей хатасы ёкъдур. Ойласанг, сагъа да замандыр, чакъдыр, Къайтып оьз ватанынг тапмакъ, Эфенди.

Биз, бажилеринг, юрегибиз яна, Сени гёрмегенли бек кёп замана, Гюн узакъ, ай батмай, тюгенмей сана, Къайтсана, ай амалы, этмей багьана.

Биз мунда бозарып, сен онда къалып, Къолдан бир иш гелмей, юрегибиз салып, Накъышлагъа яздырып суратынг алып, Йибер, тилейбиз, Мугьаммат-Эфенди.

Накъышлагъа йибер, язсын суратынг, О, бу деп къойма, этме адатынг, Ананг, бажилеринг, шол аманатынг Излей, бек сагъына, Мугьаммат-Эфенди.

Элден сорасанг, этелер савда, Юреклери сан минг юз тюрлю гьавда, Тюкенде, базарда, бакъчада, бавда Дюньялыкъ къазана, тоймайлар, Эфенди.

Ахшам геч къайтып, уьйлеринде ята, Ант этип, сакъатны – тюгюл деп, сата, Беш шайы пайда учун атасын алдата, Биринде тюзлюк ёкъ, тергесенг, Эфенди.

Сен кёп де къолайсан эшитмей, гёрмей, Бизин Къумукъну хабарын билмей, Къалыр йимик гёрелер дюньяда оьлмей, Умутлары уллу, къарасанг, Эфенди.

Бир-бирине яман хыялда, къастда, Илагьи, тюз тюгюл, къардаш да, дос да, Досунг да гьарам, къарасанг аста-аста, Тамаша заманлар тюрленген, Эфенди.

Бизде бир табун бар, бир-биринден уста, Очарда олтуруп, къатындай, ясда, Юз хабар чыгъарар ёкъ ерден эсде, Туфу! Ягь, намус тас болгъан, Эфенди.

Айтды-къуйтду сёйлемек бу табуну иши, Танглармы шу ёлну намусу бар гиши? Хасап-базарда, тюкен-очарда гьалиги гелиши, Ахырларын Аллагь тюз этсин, Эфенди.

Эфенди – къади, хожайын (господин).

БисмиЛлагь – Аллагьны аты булан мен кагъызымны башлайман демек.

Солтан Карим – Аллагь Керим.

Сазгъа сёз гелишсин – хомуз кюйгедей сёз гелишсин, къыйышсын.

Керре – керен.

Гьаза (тюрк сёз) – гьаз береген, гьазлы.

Мавлединг, масканынг – тувгъан еринг, яшап оьсген еринг.

Фанисен (арап сёз) – оьлме тувгъансан.

Фани (арап сёз) – даимлик тюгюл, пана, заманлыкъ яшав.

Аны – ону, шону.

Телден – телефондан, телеграмма булан.

Юрегинг кюсмейми? – ялкъмаймысан, инжимеймисен, безмеймисен?

Мунгайып зар салам – мунг, талчыкълы, дертли, пашман салам (грустный, горестный, унылый привет).

Гене – дагъы да, янгыдан, энни.

Ялбара Гьакъгъа – тилей Аллагьдан.

Тынглашып къара – тынглап къара.

Ялбара раббим Раззакъдан – рызкъы береген Аллагьдан бек тилей.

Болжалгъа гелесен – аз замангъа гелесен, гетме алгъасап.

Мисгин Къазакъдан – амалсыз, касип, пакъыр, ярлы Къазакъдан.

Мавлединг Яхсай – тувгъан еринг Яхсай.

Масканынг гьани? – маканынг, турушунг къайда?

Гьар кесге – гьар адамгъа, гьар кимге.

Гюнлени саймай – гюнлени санамай.

Ашналаны – къызардашланы, дос-къардашланы, ювукъ къардашланы.

//Фаимсен – адамсан, англавлусан, инсансан.

Тюшме хатагъа – янгылышма.

Девлетинг, малынг харжлыкъгъа таман – байлыгъынг таман чакъы бар.

Ана-атаны гьакъы – авлетлени ата-ананы алдында борчу.

Дюнья фанидир – панадыр, ялгъандыр.

Ахырат //бакъы – о дюнья герти, гьакъ дюнья.

Тюген (тюгел) – бютюн, савлай, толу.

Тюгенмей сана – бютюнлей оюбузда, юрегибиздесен, эсден таймайсан, унутулмайсан.

Къулагъын чайнай – арз, кант эте, инжите.

Тынгламай сыра – тынгламай бютюн, бир янгыз да, бир де (совсем не слушает).

Хабуша – мунда: эрише демек, хабыша.

Чабуша – кагъызынгны бири-биринден тартып алып охуй.

Бажилерингни юреги яна – бажювлерингни, эчивлерингни юреги, къыйнала, талчыгъа.

Кёп замана – кёп заманлар бола.

Тюгенмей сана – тюгенмей сама, кемимей, битмей.

Савда – алыш-бериш, савдюгер.

Гьава – мунда: гючлю гьис, гьасиретлик, сагъынч.

Ибрайлар – татарлар. (Ибр. Керим).

Жилим (йылым) – тор (сеть, невод), татарлар, жугьутлар ва руслар бир торгъа тюшген (все они связаны одной нитью).

Накъышлар – ренкли оювлар (узоры); мунда буса суратчы - художник деген маънада.

Бувар – тапшур (поручи).

Гьакъдыр – гьакъ герти, дурусдур, тюздюр.

Питат гюмюшдей – таза, багьалы гюмюшдей дамгъасыз.

Элден сорасанг, этелер савда – эл, юрт гьакъда сорасанг, савдюгерни гьайында.

Юреклери сан-минг юз тюрлю гьавда – санавсуз тюрлю гьайда, къастда.

Дюньялыкъ къазана – байлыкъ къазана, янгыз шону гьайында.

Ант этип сакъатны тюгюл деп сата – багьанасы, кемчилиги, тетиги, чирчиги бар малны, ёкъ деп, алдатып саталар.

Беш шайы пайда учун атасын алдата – 25 кепек хайыр учун атасын да алдата (5 кепек 1 шайы бола).

Илагьи – бог.

Танглармы – сайлармы.

Тюкен-очарда – гьатта очар да тюкенге айлангъан.

Хасап базарда – эт сатыв-алыв базарда.

Чегип алгъан суратынг – фото-гравюра.

Алдагъы бёлюкгеСонггъу бёлюкге