Ичделик
Latin Ночь День
  • Китапны гьакъында
  • Гириш сёз
  • Баш сёз
  • Баянлыкъ
  • «Чатакъ йыр».
  • «Дюньялар башгъа айланса сюебиз».
  • «Батыр булан къурдаш бол».
  • «Эренлер деген булан эр болмас».
  • «Эр герек».
  • «Къарагъайлар бою къакъ элме».
  • «Сыйдан тюшдю ойболатлар къылавлу».
  • «Къазанлайын ичибизни къайнатып».
  • «Тюшдюк темир тузакъгъа».
  • «Уьч йыллагъа мен олжасыз ятайым».
  • «Девюр-девюр, питне девюр заманда».
  • «Агь! деген булан артмай кёмеклер».
  • «Жан агъалар, сизге дуа аманат».
  • «Кант эте деп айып этме ярамас».
  • «Гьей, уланлар, оьмюрюгюз онг гетсин».
  • «Балам! десе бавур эти ачыйгъан».
  • «Гёргенибиз юреклеге сыйышмай».
  • «Эммеклерим гелип тюше эсиме…».
  • «Аргъумакъдай асав эрлеге».
  • «Кёклеге тик улуй гетген окъ йимик».
  • «Бутакълагъа бёртюп чыкъгъан бюрлерим».
  • «Ойлагъан сайын бизге ой бола…».
  • «Бары да зат бар Къазакъны эсинде…».
  • «Насип».
  • «Заман бизге гьали шулай айлангъан…».
  • «Асхар тав, сенден бийик тав болмас».
  • «Заман гелир…».
  • «Белсенигиз, бек тутугъуз тюбеклер».
  • «Такъмакъ йыр».
  • «Гьакъыллы эсин ютмас».
  • «Чапгъан гюн шатлыкъ этмес».
  • «Бавланы балкъып чыкъгъан бюрю эдим».
  • «Не билейим, юз дынкъы бар ханланы…».
  • «Абдулмуслим хан шавхал».
  • «Яхсайланы яйнап чыкъгъан булагъы».
  • «Мугьаммат-эфенди Османовгъа кагъыз».
  • «Уцуму уллу Хасайбек».
  • 1966-нчы йылда китапчасындан алынгъан.
  • «Шамилни йыры»
  • «Къызмеди?»
  • «Гетгенибиз гёкшамарал гюз эди».
  • «Заман гелир» деген китапдан (Анжикъала, 1980-нчи йыл).
  • «Биз де негет байладыкъ»
  • «Кирпиге айтсам тюгюлмен деп ант эте»
  • «Тюлкю, хошгелдинг, хошгелдинг…»
  • «Сюлюкню йыры»
  • «Сибиртки чакъы сазан ёкъ»
  • «Ай тувар Аршны ярып»
  • «Ямучунгну баву узун»
  • «Ат туягъын тай басар»
  • «Сувсунуна нар герек»
  • «Батман-батман бал ичип…»
  • «Гесек-гесек булут геле»
  • «Тавланы алашаракъ туманы»
  • «Бурма чачлы аривню»
  • «Кёклени булут алсын…»
  • «Бавда юзюм алагёз»
  • «Булут ярып, гюн чыкъса»
  • «Ананай десем….»
  • «Чубарала тастарынг»
  • «Хамур салагъан чара»
  • «Акъташдан агъыммыкен?»
  • «Тышкъариден къурдашынгны мунгайтма».
  • «Атолулар ярлыдыр деп хорлама».
  • «Батыр эрге яман олжа тарыса».
  • «Оьзекли сувлар оьрге акъмас».
  • «Денгиз уьстде геме де ёкъ».
  • «Эренлеге эмсиз гюнлер кёп болур».
  • «Негетине ким етер».
  • «Къонакъ уьйде уллу сёйлер осаллар…».
  • «Къой дегенде, къоймай зулму этген сонг».
  • «Эренлени осаллыгъын шундан бил».
  • «Папахларын къынгыр салып башына».
  • «Яманлагъа Аллагьны минг налаты».
  • «Саргъайып бир сари танглар къатгъанда».
  • «Аналардан шулай тувгъан къазакъман».
  • «Къыргъынлар кёп – савутланы къынайыкъ».
  • «Эллерде гьуя къувун дегенде».
  • «Ягъаланы басып яв гелсе».
  • «Батырлар тувра чабып бет табар».
  • «Осаллар оьктем сёйлер пулундан».
  • «Янгызлыкъ булан ярлылыкъ».
  • «Аналаны къыркъ тамуру – къыркъ жаны».
  • «Кёкюредим мен талайсыз кёк йимик».
  • «Гьавалагъа къара лачин талпынса».
  • «Талагъан булан булар тоймады».
  • «Маскевлеге тувра салгъан ёл да бар».
  • «Мен къазакъман, къазакъман».
  • «Эл билсин деп яздыкъ деюп агъларам».
  • «Тамакъгъа татли, тили бал».
  • «Таргъуну алды дерия-денгиз дегиз».
  • «Шавхал бийим – шагь бийим».
  • «Кёкюрегим тешип чыкъгъан окъ болду».
  • «Чинарлар беллеринден чорт сынса».
  • «Артын таптап иерчени оьсмесе».
  • «Гьайт, уланлар, не этме герек бурада?».
  • «Ябагъылы къара алаша минсем де».
  • «Къубагъалы тавлар ташлар увалып».
  • «Иелмесин, сени бутакъларынг сынмасын».
  • «Аталардан сендей улан аз тувар».
  • «Кёкдеги булутлардай салкъынлы».
  • «Къара ерни къаргъамагъа гьал да ёкъ».
  • «Ахшамлардан сонг гюн тувмас».
  • «Насип къайда, биз къайда».
  • «Гёзлеге шавла берген нюр эдинг».
  • «Болмайбыз кюлеп, ойнап».
  • «Бетинг ёкъму уялма…».
  • «Кёкрегимде кёклер йимик кёкюреп».
  • «Очарларда ярлы уланлар баш иксе».
  • «Дюньяны къызбай бийлер къуршагъан».
  • «Гемелер гечмес гючлю денгизлер».
  • «Бюкген билек талгъынча…».
  • «Ерлеге яшыл отлар битерми?».
  • «Бу дюньяда сюйген кюйде ким яшар…».
  • «Гьар бир затда бир минг бар».
  • «Атасы оьлмек – Асхар таву йыгъылмакъ…».
  • «Ай къанатлы къаракъуш…».
  • «Тюнегюн бар эр уланлар бугюн ёкъ…».
  • «Тамурлары тавну-тюзню къуршагъан…». МЕТИНСИЗ
  • «Эр уланлар…» МЕТИНСИЗ
  • «Гюемен, вая, дослар, гюемен» МЕТИНСИЗ
  • Профессор И. Керимни баянлыкъларыны гьакъында
  • «Такъмакъ йыр»
  • Муаллифден

«Кант эте деп айып этме ярамас».

Дидарлар тизге, тиз гёзге, Табушармы, йыллар етмей минг юзге? Айлар, йыллар, жумалар, сонг чарс гюнлер, Айланып тез къолдан чыкъды хас гюнлер.

Хаса гюнлер харс ура эди йыр булан, Шавла берип артыла эди нюр булан.

Оьмюрюбюз гетермикен шу кюйде, Бир ичмейли ичлер толгъан чер булан?

Оьмюрюбюз булай гетсе къыйын бар, Оьлгюнчеге эсден таймас тююн бар.

Тююнюбюз чечилмесдей чорт болгъан, Кёкюрекден гетмес йимик дерт болгъан.

Дерт гетерми – тююн таймай юрекден, Шынжырлы бугъав таймай билекден?

Шынжыры шылбыр, шек-шегине матайлар, Гюнлери гюез, жумасы йылдан оьте айлар. Бутларын бугъав, къолларын шынжыр шишдирип, Къувдай акъ бетин гюнлер биширип, Атабайлагъа ёл борай битген алты айлар, Ёллары закъум чекдире гетген сант айлар. Сант айланы гюнлери гюмюш чортлагъа. Илбислени инче белин сындырып. Шайтанланы шат этмейген нартлагъа… Шайтанланы шат юреги ярылыр Къайгъылы гюн кант этмесек ятлагъа. Ятлагъа этмей, кимге этейик кантланы, Бурма бугъав авур бола бутлагъа. Бутларыбыз бурма бугъав бувнагъан, Абат алсакъ, баш уруна чатлагъа Кант эте деп айып этме ярамас Канадагъы гюн тиймейген юртлагъа. Канадабыз, гюн тигилмей тёбеден, Ургъан булан савут да оьтмей гюбеден. Сермегенде буракъ къолгъа тюшмесе, Селпинип кимлер чыкъгъан ебеден? Ебелер енген бизин узакъгъа, Йыгъыла туруп гелип тюшдюк тузакъгъа. Энни буса айтмасынлар савдур деп. Атабай булан бирче Къазакъгъа.

Дидарлар – гёзлер, бет, сыпат, юз.

Тиз – тобукъ, тобукъ урчугъу (колено).

Чарс гюнлер – бузукъ чакълы гюнлер (непогода, невзгода).

Хаса гюнлер – арив, шат, насипли гюнлер.

Артылады нюр булан – нюр шавласын яя эди (нюр - божественное сияние).

Ичлер толгъан чер булан – дерт, талчыкъ булан.

Тююн – мунда: дерт, талав деген маънада.

Чорт болгъан – бек, къатты тююлген (крепкий узел).

Шынжырлы бугъав билекде – къол бугъавлар (наручники).

Шынжырын шек-шегине матайлар – бувун-бувунун чырмап-чырмап байлайлар (шеклик гелтирегенлеге, инамсызлагъа демек болма да ярай).

Шылбыр – ял къылдан, чачдан этилген, эшилген аркъанлы шынжыр.

Гюнлери гюез (гюмез) – чарс, тунг, кёк ябулгъандай гюнлер. (Гюювлю, къайгъылы гюнлери – А-К. Абд.).

Ёл борай битген – къарлы, боранлы ёл.

Ёллары закъум – акъубалы, агъулу, увлу ёллар.

Гюнлери гюмюш чортлагъа – гюнлери арив яманлагъа.

Сант айлар – узакъдан, аста, инживлю, ялкъывлу гетеген айлар.

Буракъ ат – учагъан ат – Пегас.

Илбис – жин (бес).

Чат – бут ара (пах).

Кана – гюн тиймейген ер, тав бет.

Гюбе – темир гёлек (кольчуга, панцирь, латы).

Серменгенде буракъ къолгъа тюшмесе – узатылгъанда, хармангъанда къанатлы, чалт, югюрюк ат къолгъа гелмесе.

Селпинип чыкъмакъ – тебинип, къакълыгъып, чалт чыкъмакъ.

Ебе – 1. ебе – ат. 2. ебе – окъ (стрела). 3. ебе – къазыкъ, къазыкълы бару (острог).

Ебелер енген бизин узакъгъа – къазыкъ барулу туснакъ (острог демек). (И. Керим «ебе» сёзню бир маънасын - бырын тюрк тилде къазыкъ демек деп бере).

Тузакъ – къапкъун, мунда туснакъ деген маънада.

Алдагъы бёлюкгеСонггъу бёлюкге