«Бавланы балкъып чыкъгъан бюрю эдим».

Къумукълу Будайчыны къызы эдим, Ичгер уьйге сайлап салгъан назы эдим. Тойлагъа тоюп барсам – тёш эдим, Яслагъа сарнай барсам – къуш эдим. Бавланы балкъып чыкъгъан бюрю эдим, Сабанлыкъгъа явуп тюшген къар эдим, Салкъынына бишип тюшген нар эдим. Къыйынларым мен айтайым, тынглагъыз, Языкълары чыкъгъаныгъыз йылагъыз: Бойнумдагъы алай, гьейлер, маржаным Къумукълу къала башгъа чачылды, Ажайыплыкъ этер йимик санларым Зулмучу шавхал бийге ачылды. Къызлай атым энни мени пуч болду, Умутларым бары бирдей гьеч болду, Умутларым къара оьзенге гёмюлдю, Хыялларым от денгизге тёгюлдю, Къыз атыма къара къапгъач къаплады. Шавхал бийим бугъав салып сакълады. Къызлай гёнгюм тар къабургъа гёмюлдю, Къанлы гёзден къанлы яшлар тёгюлдю. Къаравулгъа нёгерлерин сайлагъан, Къарт атамны ат къазыкъгъа байлагъан. Оьмюрюбюз гетермикен ичкъына, Бир ичкилер ичмей ичлер толтуруп. Къайгъыларым къат-къат болгъан тёшюме, Бир къыйынлы гюнлер гелген башыма. Акъ гюнлерим яшлай мени къаралды, Азиз жаным бу хорлукъгъа къыйналды. Ойлап-ойлап къара гёзден къан тёгюп, Баврум чартлап, яв юрегим ярылды! Къарт атайым, къазакъ улан болсанг да, Намуслу эдинг тенгинг-тайынг болмасдай. Намус тюшдю, хорлукъ салды башынга, Зулмучулар агъу къошду ашынга. Юрекге юк болду, гюч этди белге, Шавхал-бийлер хорлукъ сала бу элге: Купецлеге яш къызланы сатгъанлар, Ярлы халкъны салам отдай якъгъанлар; Ярлы халкъны якъма къоймай тезегин, Сыныкъдыргъан оьмюрюню оьзегин. Къызъяшланы гёзьяшларын акъдыра, Бетлерине къазан къара якъдыра. Къатын-къызны жувунмагъа эби ёкъ, Шавхал-бийлер ким экенин билер деп. Оьзенден чабакъ тутгъан авчудай, Таш башындан тел къармагъын илер деп. Болма сама болгъай эдим къыр гьайван, Къыр авлакъда эркин яшав къурмагъа, Шавхал бийни зулмусундан къутулуп, Орманларда азат яшап турмагъа! Учуп сама болгъай эдим къуш йимик, Топуракъдан болмагъандай тас болма! Тюшген жаным къайгъы торгъа, амал ёкъ, Тапгъан анам гёрмегенмен – ол да ёкъ! Бикем гелип ташалатып тёбелей, Сыпатыма аччы гёбюк себелей. Гюнлер бара бавланы буччагъында, Гечелерим шавхалны къучагъында. Гетермикен тор тузакъда оьмюрлер Шавхал-бийни зулмулу ожагъында? От-ялындай къайнай бизин къаныбыз, Шавхал-бийлер алгъан бизин жаныбыз. Сингирлерим батды мени къаныма, Сыдыргъанда сырт баврумдан гёнлерим. Тюрлю-тюрлю азап бере жаныма, Ябушувда оьте мени гюнлерим. Чаналаны ялкъыныдай чачларым, Бир-бир тутуп, келпет булан алдырды. Тёшюмден тувра гелген кёкрегим, Бийкем тутуп итив булан яндырды. Девюр недир савлай тутуп гёмеген, Къызардашлар хорлукъ булан оьлеген?! Тарлан къушлар, тавгъа багъып учугъуз, Арагъыздан алгъа тюшюп оьчлюгюз! Белсенигиз, бек тутугъуз тюбеклер Жан къардашлар, къатты болсун юреклер! Яшамасын душман хорлукъ береген, Гюнлер гелген намус учун оьлеген!

Ичгер уьйге сайлап салгъан назы эдим – отав, уллу уьйге сайлап салгъан атам-анамны аявлу, сыйлы къызы эдим.

Сарнав, сарнамакъ – яс йырны сарнап йырламакъ, ваягьны айтмакъ.

Сабанлыкъ – сюрюлген ер, топуракъ (пахота, пашня).

Нар емиш – гранат.

Маржан, маржан минчакълар – коралловые бусы.

Зулмучу – къыйнавчу, азапчы (угнетатель, узурпатор).

Къызлай атым энни мени пуч болду – къызлыгъымны алды, зая, ер этди, хорлады, тийди.

Къыз атыма къара къапгъач къаплады – къыз атымны къаралады, дер-хор этди.

Бугъав – путы, кандалы.

Къанлы яшлар – къанлы гёзъяшлар.

Нёкерлери – савутлу сакълавчулары, къаравулчулары (стража вооружённая).

Ат къазыкъ – ат байланагъан къазыкъ, багъана.

Ичкъана, ичкъына – агь, зар чекмек (тяжело переживать, стонать, страдать, изнывать).

Акъ гюнлерим – шат, насипли гюнлерим.

Хорлукъ – шарайыплыкъ, эсгиклик (оскорбление, позор, срам, унижение).

Къарт атайым къазакъ улан болсанг да – ярлы улан болсанг да.

Тенги-тайы – сагъа тенги болмасдай къоччакъ адам эдинг.

Юрекге юк болду – юрекге авур дерт болду.

Кюпес – тажир.

Тезек – экмекдей дёгерек этилген къатгъан, къуругъан гьайван покъ (кизяк для топлива).

Сыныкъдыргъан оьмюрюню оьзегин – къыркъгъан, уьзген, сёндюрген оьзегин.

Къазан къара – къурум (сажа).

Зулму – угнетение, притеснение, эксплуатация.

Анам тайгъан – гечинген, оьлген.

Бикем – бийкем (княгиня).

Сыпатыма аччы гёбюк себелей – аччы, ачувлу тюкюрюгюн тюкюре.

Бав буччагъы – бав мююшю.

Тор тузакъ – тор къапгъында, туснакъда, челтирде (в доме-клетке как тюрьма).

Сингирлерим – мунда сыйракъларым, бутларым деген маънада.

Сырт бавуру – аркъасы.

Арбаланы ялкъыныдай чачларым – узун-узун чачларым.

Девюр – узакъ заманлар, вакътилер, асру (время, период, эпоха, эра).

Тарлан къушлар – мунда яш къызлар, уланлар деген маънада.

Оьчлюгюз – инг ачувлугъуз.

Белсенигиз – гьазирленигиз, тебинигиз, урунугъуз, савутланыгъыз.

Жан къардашлар – дост-ювукълар.