Ичделик
Latin Ночь День
  • Китапны гьакъында
  • Гириш сёз
  • Баш сёз
  • Баянлыкъ
  • «Чатакъ йыр».
  • «Дюньялар башгъа айланса сюебиз».
  • «Батыр булан къурдаш бол».
  • «Эренлер деген булан эр болмас».
  • «Эр герек».
  • «Къарагъайлар бою къакъ элме».
  • «Сыйдан тюшдю ойболатлар къылавлу».
  • «Къазанлайын ичибизни къайнатып».
  • «Тюшдюк темир тузакъгъа».
  • «Уьч йыллагъа мен олжасыз ятайым».
  • «Девюр-девюр, питне девюр заманда».
  • «Агь! деген булан артмай кёмеклер».
  • «Жан агъалар, сизге дуа аманат».
  • «Кант эте деп айып этме ярамас».
  • «Гьей, уланлар, оьмюрюгюз онг гетсин».
  • «Балам! десе бавур эти ачыйгъан».
  • «Гёргенибиз юреклеге сыйышмай».
  • «Эммеклерим гелип тюше эсиме…».
  • «Аргъумакъдай асав эрлеге».
  • «Кёклеге тик улуй гетген окъ йимик».
  • «Бутакълагъа бёртюп чыкъгъан бюрлерим».
  • «Ойлагъан сайын бизге ой бола…».
  • «Бары да зат бар Къазакъны эсинде…».
  • «Насип».
  • «Заман бизге гьали шулай айлангъан…».
  • «Асхар тав, сенден бийик тав болмас».
  • «Заман гелир…».
  • «Белсенигиз, бек тутугъуз тюбеклер».
  • «Такъмакъ йыр».
  • «Гьакъыллы эсин ютмас».
  • «Чапгъан гюн шатлыкъ этмес».
  • «Бавланы балкъып чыкъгъан бюрю эдим».
  • «Не билейим, юз дынкъы бар ханланы…».
  • «Абдулмуслим хан шавхал».
  • «Яхсайланы яйнап чыкъгъан булагъы».
  • «Мугьаммат-эфенди Османовгъа кагъыз».
  • «Уцуму уллу Хасайбек».
  • 1966-нчы йылда китапчасындан алынгъан.
  • «Шамилни йыры»
  • «Къызмеди?»
  • «Гетгенибиз гёкшамарал гюз эди».
  • «Заман гелир» деген китапдан (Анжикъала, 1980-нчи йыл).
  • «Биз де негет байладыкъ»
  • «Кирпиге айтсам тюгюлмен деп ант эте»
  • «Тюлкю, хошгелдинг, хошгелдинг…»
  • «Сюлюкню йыры»
  • «Сибиртки чакъы сазан ёкъ»
  • «Ай тувар Аршны ярып»
  • «Ямучунгну баву узун»
  • «Ат туягъын тай басар»
  • «Сувсунуна нар герек»
  • «Батман-батман бал ичип…»
  • «Гесек-гесек булут геле»
  • «Тавланы алашаракъ туманы»
  • «Бурма чачлы аривню»
  • «Кёклени булут алсын…»
  • «Бавда юзюм алагёз»
  • «Булут ярып, гюн чыкъса»
  • «Ананай десем….»
  • «Чубарала тастарынг»
  • «Хамур салагъан чара»
  • «Акъташдан агъыммыкен?»
  • «Тышкъариден къурдашынгны мунгайтма».
  • «Атолулар ярлыдыр деп хорлама».
  • «Батыр эрге яман олжа тарыса».
  • «Оьзекли сувлар оьрге акъмас».
  • «Денгиз уьстде геме де ёкъ».
  • «Эренлеге эмсиз гюнлер кёп болур».
  • «Негетине ким етер».
  • «Къонакъ уьйде уллу сёйлер осаллар…».
  • «Къой дегенде, къоймай зулму этген сонг».
  • «Эренлени осаллыгъын шундан бил».
  • «Папахларын къынгыр салып башына».
  • «Яманлагъа Аллагьны минг налаты».
  • «Саргъайып бир сари танглар къатгъанда».
  • «Аналардан шулай тувгъан къазакъман».
  • «Къыргъынлар кёп – савутланы къынайыкъ».
  • «Эллерде гьуя къувун дегенде».
  • «Ягъаланы басып яв гелсе».
  • «Батырлар тувра чабып бет табар».
  • «Осаллар оьктем сёйлер пулундан».
  • «Янгызлыкъ булан ярлылыкъ».
  • «Аналаны къыркъ тамуру – къыркъ жаны».
  • «Кёкюредим мен талайсыз кёк йимик».
  • «Гьавалагъа къара лачин талпынса».
  • «Талагъан булан булар тоймады».
  • «Маскевлеге тувра салгъан ёл да бар».
  • «Мен къазакъман, къазакъман».
  • «Эл билсин деп яздыкъ деюп агъларам».
  • «Тамакъгъа татли, тили бал».
  • «Таргъуну алды дерия-денгиз дегиз».
  • «Шавхал бийим – шагь бийим».
  • «Кёкюрегим тешип чыкъгъан окъ болду».
  • «Чинарлар беллеринден чорт сынса».
  • «Артын таптап иерчени оьсмесе».
  • «Гьайт, уланлар, не этме герек бурада?».
  • «Ябагъылы къара алаша минсем де».
  • «Къубагъалы тавлар ташлар увалып».
  • «Иелмесин, сени бутакъларынг сынмасын».
  • «Аталардан сендей улан аз тувар».
  • «Кёкдеги булутлардай салкъынлы».
  • «Къара ерни къаргъамагъа гьал да ёкъ».
  • «Ахшамлардан сонг гюн тувмас».
  • «Насип къайда, биз къайда».
  • «Гёзлеге шавла берген нюр эдинг».
  • «Болмайбыз кюлеп, ойнап».
  • «Бетинг ёкъму уялма…».
  • «Кёкрегимде кёклер йимик кёкюреп».
  • «Очарларда ярлы уланлар баш иксе».
  • «Дюньяны къызбай бийлер къуршагъан».
  • «Гемелер гечмес гючлю денгизлер».
  • «Бюкген билек талгъынча…».
  • «Ерлеге яшыл отлар битерми?».
  • «Бу дюньяда сюйген кюйде ким яшар…».
  • «Гьар бир затда бир минг бар».
  • «Атасы оьлмек – Асхар таву йыгъылмакъ…».
  • «Ай къанатлы къаракъуш…».
  • «Тюнегюн бар эр уланлар бугюн ёкъ…».
  • «Тамурлары тавну-тюзню къуршагъан…». МЕТИНСИЗ
  • «Эр уланлар…» МЕТИНСИЗ
  • «Гюемен, вая, дослар, гюемен» МЕТИНСИЗ
  • Профессор И. Керимни баянлыкъларыны гьакъында
  • «Такъмакъ йыр»
  • Муаллифден

«Тюшдюк темир тузакъгъа».

Эки авуз сёз билебиз, Янгыз гёзден гёребиз, Алтынлы тах, алмас тав – Алысларда элибиз. Алысланы байы-гюню зармыкен, Айлангъан къышы-язы къармыкен? Гёк-ала гёз гёрюр гюнлер бармыкен? Гюл ашналы гёзел тувгъан ерибиз. Ерибизге етгинчеге Дол да бар, Етти ай бютюн юрюмеге ёл да бар. Алысларда айы-гюню мунг болгъан Биздей нече къазакъ да бар, къул да бар. Вакътилер вакътда, чакъ-чакъда, Яратгъаным не буюргъан бу якъда? Яратгъан бир худайгъа ялбара, Алыслардан аста-аста гечербиз. Ана Дол булан уллу Терикден Сай урумдан саллар байлап гечербиз. Сан савлукъда, жан агъалар, зар сыкъда Гюнжувакълар сувукъ-салкъын буз болгъан. Гюнжувакъда гёргенни айтып олтурсакъ, Гюренлеге сыяр-сыймас сёз болгъан. Дагъыстанлы Татар огълу Къазакъдан Райгьанатгъа оьпке салам узакъдан. Бийкем неге къайгъым этип алмадынг Тюлкюлейин тюшген темир тузакъдан? Темир тузакъ тюшдю мени бутума, Ете алмадым анадашлы юртума, Бийкем мени къайгъымны этмей къоймас деп, Минг бурлугъуп къарай гетдим артыма. Тенгириден тели тюшюм умутлап, Дюньябызны туман басды булутлап. Туманлар тутуп, дерт ютуп, Къайгъылар бирден къопгъан Къазакъгъа. Къуш къанатлы атлар минип чапсакъ да, Къутулмасдай тюшдюк темир тузакъгъа. Къуш къанатлы ат минип, Къошулушгъан явлар чапмас узакъгъа. Къошулушгъан яв да, къан да ичер. Сув шербети багьа учун. Къошуна къонакъ гелип тюшген сонг, Къойчакъайлар къой да сояр, ягь учун. Къойчакъайлар да ярлы боламы, Къурмангъа къуюп берген сагь учун?! Мугьамматхан, буйрукъ сенден, жан менден. Къылавлу хынжал сенден, къан менден Арслан бийим, асил, алмас хан бийим, Бир языкъсын бизге къопгъан агь учун. Алысларда бизин динсиз оьлтюрме Абумуслим шавхал – уллу шагь учун!

Эки авуз сёз – аз сёз.

Алмас – алмаз.

Алыслар – йыракъ ер (даль, дальная, чужая, враждебная страна).
Алысланы айы-гюню зармыкен? – бу йыракъ ят эллени гюнлери, айлары дертли, зарлы, чарасызмыкен?

Гюл ашналы – гюлдей гёзел къызардаш.

Худай – Тенгири, Аллагь.

Дол оьзен – генг Дол (Дон) оьзени.

Мунг – тунг, талчыкълы, пашман (горестная кручина, печаль).

Биздей нече къазакъ да бар – орус (къазакъ) туснакълылар да бар дей.

Къул – раб; къараваш – рабыня.

Вакътилер вакътда, чакъ-чакъда – заман-заманда, бир-бирде.

Яратгъаным – Аллагь, Есибиз, Худай (Бог, Творец).

Худайгъа ялбара – бир Аллагьгъа тилей (просит, умоляет одного Бога).

Сай урум – оьзенни сай ери, гечив (брод).

Мугьамматхан – шавхалны иниси болма ярай.

Саллар байлап гечербиз – аркъалыкълар байлап, плотлар этип, оьзенден оьтербиз.

Жан зар сыкъда – жан зарлы, дертли, къыйынлы гьалда.

Гюрен – гьайванлар чалы (загон для скота).

Татар огълу – Татарны уланы.

Оьпге салам – оьпгелев, бетлев, хатиржан салам.

Темир тузакъ – темир къапгъын (капкан, ловушка).

Ете алмадым – етип болмадым, етмедим.

Къайгъымны – мунда: гьайымны (заботу) деген маънада.

Тенгиринден тели тюшюм умутлап – тюшде йимик уллу кёп яхшылыкълар умутлап.

Тели тюшюм – мол гелим, тюшюм (отличный урожай).

Къайгъылар къопгъан – кёп дертли, авур къайгъылагъа тарыгъан.

Къуш къанатлы ат – чалт, югюрюк Буракъ ат (Пегас).

Къошулушгъан яв да, къан да ичер, сув шербети багьа учун – гележекде болажакъ татли азат, эркин яшав учун къыйынлыкълагъа чыдар демек.

Къурман, къурман сагьы – къурбан садагъа уьлюш.

Къылавлу хынжал – уьттю чарлангъан, тек янылмагъан хынжал.

Къопгъан агь – авур балагьгъа тарыгъан.

Алдагъы бёлюкгеСонггъу бёлюкге