Ичделик
Latin Ночь День
  • Китапны гьакъында
  • Гириш сёз
  • Баш сёз
  • Баянлыкъ
  • «Чатакъ йыр».
  • «Дюньялар башгъа айланса сюебиз».
  • «Батыр булан къурдаш бол».
  • «Эренлер деген булан эр болмас».
  • «Эр герек».
  • «Къарагъайлар бою къакъ элме».
  • «Сыйдан тюшдю ойболатлар къылавлу».
  • «Къазанлайын ичибизни къайнатып».
  • «Тюшдюк темир тузакъгъа».
  • «Уьч йыллагъа мен олжасыз ятайым».
  • «Девюр-девюр, питне девюр заманда».
  • «Агь! деген булан артмай кёмеклер».
  • «Жан агъалар, сизге дуа аманат».
  • «Кант эте деп айып этме ярамас».
  • «Гьей, уланлар, оьмюрюгюз онг гетсин».
  • «Балам! десе бавур эти ачыйгъан».
  • «Гёргенибиз юреклеге сыйышмай».
  • «Эммеклерим гелип тюше эсиме…».
  • «Аргъумакъдай асав эрлеге».
  • «Кёклеге тик улуй гетген окъ йимик».
  • «Бутакълагъа бёртюп чыкъгъан бюрлерим».
  • «Ойлагъан сайын бизге ой бола…».
  • «Бары да зат бар Къазакъны эсинде…».
  • «Насип».
  • «Заман бизге гьали шулай айлангъан…».
  • «Асхар тав, сенден бийик тав болмас».
  • «Заман гелир…».
  • «Белсенигиз, бек тутугъуз тюбеклер».
  • «Такъмакъ йыр».
  • «Гьакъыллы эсин ютмас».
  • «Чапгъан гюн шатлыкъ этмес».
  • «Бавланы балкъып чыкъгъан бюрю эдим».
  • «Не билейим, юз дынкъы бар ханланы…».
  • «Абдулмуслим хан шавхал».
  • «Яхсайланы яйнап чыкъгъан булагъы».
  • «Мугьаммат-эфенди Османовгъа кагъыз».
  • «Уцуму уллу Хасайбек».
  • 1966-нчы йылда китапчасындан алынгъан.
  • «Шамилни йыры»
  • «Къызмеди?»
  • «Гетгенибиз гёкшамарал гюз эди».
  • «Заман гелир» деген китапдан (Анжикъала, 1980-нчи йыл).
  • «Биз де негет байладыкъ»
  • «Кирпиге айтсам тюгюлмен деп ант эте»
  • «Тюлкю, хошгелдинг, хошгелдинг…»
  • «Сюлюкню йыры»
  • «Сибиртки чакъы сазан ёкъ»
  • «Ай тувар Аршны ярып»
  • «Ямучунгну баву узун»
  • «Ат туягъын тай басар»
  • «Сувсунуна нар герек»
  • «Батман-батман бал ичип…»
  • «Гесек-гесек булут геле»
  • «Тавланы алашаракъ туманы»
  • «Бурма чачлы аривню»
  • «Кёклени булут алсын…»
  • «Бавда юзюм алагёз»
  • «Булут ярып, гюн чыкъса»
  • «Ананай десем….»
  • «Чубарала тастарынг»
  • «Хамур салагъан чара»
  • «Акъташдан агъыммыкен?»
  • «Тышкъариден къурдашынгны мунгайтма».
  • «Атолулар ярлыдыр деп хорлама».
  • «Батыр эрге яман олжа тарыса».
  • «Оьзекли сувлар оьрге акъмас».
  • «Денгиз уьстде геме де ёкъ».
  • «Эренлеге эмсиз гюнлер кёп болур».
  • «Негетине ким етер».
  • «Къонакъ уьйде уллу сёйлер осаллар…».
  • «Къой дегенде, къоймай зулму этген сонг».
  • «Эренлени осаллыгъын шундан бил».
  • «Папахларын къынгыр салып башына».
  • «Яманлагъа Аллагьны минг налаты».
  • «Саргъайып бир сари танглар къатгъанда».
  • «Аналардан шулай тувгъан къазакъман».
  • «Къыргъынлар кёп – савутланы къынайыкъ».
  • «Эллерде гьуя къувун дегенде».
  • «Ягъаланы басып яв гелсе».
  • «Батырлар тувра чабып бет табар».
  • «Осаллар оьктем сёйлер пулундан».
  • «Янгызлыкъ булан ярлылыкъ».
  • «Аналаны къыркъ тамуру – къыркъ жаны».
  • «Кёкюредим мен талайсыз кёк йимик».
  • «Гьавалагъа къара лачин талпынса».
  • «Талагъан булан булар тоймады».
  • «Маскевлеге тувра салгъан ёл да бар».
  • «Мен къазакъман, къазакъман».
  • «Эл билсин деп яздыкъ деюп агъларам».
  • «Тамакъгъа татли, тили бал».
  • «Таргъуну алды дерия-денгиз дегиз».
  • «Шавхал бийим – шагь бийим».
  • «Кёкюрегим тешип чыкъгъан окъ болду».
  • «Чинарлар беллеринден чорт сынса».
  • «Артын таптап иерчени оьсмесе».
  • «Гьайт, уланлар, не этме герек бурада?».
  • «Ябагъылы къара алаша минсем де».
  • «Къубагъалы тавлар ташлар увалып».
  • «Иелмесин, сени бутакъларынг сынмасын».
  • «Аталардан сендей улан аз тувар».
  • «Кёкдеги булутлардай салкъынлы».
  • «Къара ерни къаргъамагъа гьал да ёкъ».
  • «Ахшамлардан сонг гюн тувмас».
  • «Насип къайда, биз къайда».
  • «Гёзлеге шавла берген нюр эдинг».
  • «Болмайбыз кюлеп, ойнап».
  • «Бетинг ёкъму уялма…».
  • «Кёкрегимде кёклер йимик кёкюреп».
  • «Очарларда ярлы уланлар баш иксе».
  • «Дюньяны къызбай бийлер къуршагъан».
  • «Гемелер гечмес гючлю денгизлер».
  • «Бюкген билек талгъынча…».
  • «Ерлеге яшыл отлар битерми?».
  • «Бу дюньяда сюйген кюйде ким яшар…».
  • «Гьар бир затда бир минг бар».
  • «Атасы оьлмек – Асхар таву йыгъылмакъ…».
  • «Ай къанатлы къаракъуш…».
  • «Тюнегюн бар эр уланлар бугюн ёкъ…».
  • «Тамурлары тавну-тюзню къуршагъан…». МЕТИНСИЗ
  • «Эр уланлар…» МЕТИНСИЗ
  • «Гюемен, вая, дослар, гюемен» МЕТИНСИЗ
  • Профессор И. Керимни баянлыкъларыны гьакъында
  • «Такъмакъ йыр»
  • Муаллифден

Муаллифден

Макъаламны артында Йырчы Къазакъны яратывчулугъуну гьакъында ва ону къумукъ адабиятда гёрмекли оьр ери, къумукъ тилни энциклопедиясы даражадагъы лексикасы тилибизни сакъланыву ва оьсювю учун пайдасыны агьамиятын ташдырмагъа сюемен ва шаирни оьз миллети учун зор уллу-уьйкен варислигини хадирин билип, гележекде де иш гёрмекни ёрайман.

Шаирни энниден сонг чыгъажакъ китабында шу оьрдеги эсгеривлеге агьамият берип, тийишлилерин къоллап, тийишсизлерин гери уруп, инкар этип чыгъарса, китабы бир хыйлы кемчиликлерсиз болар эди.

Гьалиге ерли шаирни чыкъгъан уьч-дёрт китабы, айтардай, онча гёлемли де, толумлу да тюгюл. Йырчы Къазакъны асарларын барын да жыйып-терип, фолиант къайдада, сан мужалатлы, сан кагъызлы, китапханаларыбызны инг безенчли ибратлы уьлгюге лайыкълы болгъанны сюер эдик.

Сонг да таклифим: шо китапны болгъан чакъы гёрмекли, фолиант оьлчевде этмек учун: шаирни оьзюню асарларындан къайры да, огъар багъышлангъан Анвар Гьажини, Бадрутдин Мугьамматны, Агьмат Жачайны, гьатта лезги шаир Гьюсейнни «Йырчы Къазакъ» деген дастанын ва оьзгелени шиъруларын, дастанларын гийирмек яхшы болар эди.

Ону яшав ёлуна ва яратывчулугъуна багъышлангъан макъалаланы, монографиясын ва ингдеси, шону башында инг башлап М. Османны Къазакъны биринчилей басмадан чыгъаргъан асарларын айрыча бермеклик толумлу да, асувлу да болар эди. Озокъда, ону асарларыны толумлу ва камиллешген сёзлюгюн бермеклик аслу талаплардан бири.

Шолай оьр даражада къыйматлы китапны чыгъармакъ учун аслам акъча маясы болма герекни де англайбыз. Шону топламакъ учун гьар къумукъ ожакъ шаирни фондуна бирер минг йиберип къойса да, шо масъала арив чечилер эди деп ойлайбыз.

Мен ва бары да Йырчы Къазакъны сююп охуйгъан охувчулар шаирни шолай янгы китабын чыдамсыз къаравуллайбыз, шону гёрмей биревю дюньягъа гетип къаларыбыздан да къоркъабыз. Яхшы ёравларыбыз, амин Аллагь, яшавгъа чыкъма насип болсун!

Бир хыйлы къумукъ муаллимлени ва саяв охувчуланы атындан пенсионер муаллим Ибадулла Гьажи.

Шу сёзлюкню тизивде оьз болушлукъларын этген Мугьамматшапи Минатуллагъа, Супуяханум Бийболатгъа, Мусапир Батыргъа, Абакар Юсупгъа, мисгин Мугьаммат-Гьанипа Акъайгъа гьакъ юрекден разилигимни билдиремен.

Хасавюрт шагьар.

Алдагъы бёлюкгеКитапланы сиягьына