Antroponimı, swäzannıye s rodstwennımi otnoşenyami
U kumıkow izdawna suşestwowal obıçay dawat imena w çest predkow. İmena eti rasprostranälis i na dewoçek, i na malçikow. Çest i prawo dat swoim detäm imä otsa ili materi predostawläyetsä starşemu sınu. Priçem ne imä deda ili babuşki poluçayet noworojdennıy, a narisatelnıye slowa, kotorıye yawläütsä terminami rodstwa (anay "babuşka", atay "deduşka", ağay "dädä", eçiw "tetä") i stanowätsä imenami sobstwennımi.
İmeüşiysä w naşem rasporäjenii material pozwoläyet zaklüçit, çto nareçeniye detey imenami predkow u kumıkow predstawläyet soboy yawleniye wesma rasprostranennoye.
Mejdu tem, proslejiwaya, w swäzi s nasledstwennımi imenami, razliçnıye formı obraşenya, bıtuüşiye sredi mestnogo naselenya, mojno zametit, çto obraşeniye po rodstwu k detäm, poluçiwşim imena swoix predkow, w odnom sluçaye yawläyetsä boleye znaçimım i imeyet gorazdo boleye şirokoye rasprostraneniye, wsledstwiye çego terminı obraşenya po rodstwu zatem stanowätsä liçnımi imenami lüdey, a w drugom – ono ne tolko ne wıxodit za predelı semi, no i wnutri neye imeyet dowolno uzkoye, drobnoye upotrebleniye, otrajaya realnoye otnoşeniye rodstwa etogo lisa liş po otnoşeniü k goworäşemu. W etom sluçaye termin rodstwa ne stanowitsä liçnım imenem.
Mojno otmetit yeşe odnu xarakternuyu çertu mestnoy antroponimii. Tak, pri obraşenii k rebenku, unasledowawşemu imä umerşego predka, yego nazıwayut imenem etogo predka, dobawläya k imeni termin rodstwa.
Neredki sluçai, kogda detäm dayut imena ix umerşix bratyew, sester, dädyew, tetok i drugix rodstwennikow. W kumıkskom imennike predstawlenı sleduüşiye antroponimı, swäzannıye s rodstwennımi otnoşenyami: Anaw lask. "mamoçka", Anay lask. "mamoçka", Anayqız ot Anay "mamoçka" + qız "dewoçka", Anaqız ot Ana "mat" + qız "dewoçka", Anam "mama moya", Anamajay lask. ot anam "moya mama" + ajay "mama", Anaxanum ot ana "mat" + xanum "gospoja", Anaş "mamoçka", Anaşka "mamoçka", Ata 1) "otes" 2) "dar", Atabay "populärnıy, znatnıy, zajitoçnıy", Atabek ot Ata + bek, Atabiy ot Ata + biy, Ataw lask. 1) "otes" 2) "dar", Atawhaji ot Ataw + haci, Atawum ot Ataw + -um (affiks prinadlejnosti), Atagişi ot ata "otes + gişi "mujçina", Atahaji "otes – palomnik", Atay lask. 1) "otes" 2) "dar", Atayhaji ot Atay + haci, Ataq lask. 1) "otes" 2) "dar", Ataqay lask. "starşiy dädä", Ataqhaji ot Ataq + haci, Ataliş, Atalıq, Atamay ot ata + amay "brat", Ataruq, Ataş sm. Ata, Ataşhaji ot Ataş + haci, Aja türk. "mat, starşaya sestra, tötka, babuşka", Ajabika/Ajabike ot aja "mat, starşaya sestra, tötka, babuşka" + bike "gospoja", Ajaw lask. matuşka, starşaya sestrenka, tetuşka", Ajay türk. lask. matuşka, starşaya sestrenka, tetuşka", Ajaybike türk. Ajay + bi(y)ke, Ajaqız ot aja "mat, starşaya sestra, tötka, babuşka" + qız "dewuşka", Acam ot aja "mat, starşaya sestra, tötka, babuşka" + -m (affiks prinadlejnosti), Ajiy lask. "mat, starşaya sestra, tötka, babuşka", Abul "ded, otes, roditel", Abulaw lask. "ded, otes, roditel", Abulay lask. "ded, otes, roditel", Abulaq, Abulam lask. "ded, otes, roditel", Abulaş lask. "ded, otes, roditel", Abuley lask. "ded, otes, roditel", Abum "ded, otes, roditel", Abusu ot abu "otes" + aff. prinadlejnosti -su, Abuş lask. "otes", Abüw "otes", Agay lask. ot aga "starşiy brat; dädä, dädüşka" ili "gospodin", Aqa "starşiy brat, dädä", Aqaw "starşiy brat, dädä", Aqay lask. "starşiy brat, dädä", Aqayçik lask. "starşiy brat, dädä", Aqam ot Aqa + -m (affiks prinadlejnosti), İjew lask. "mat", "starşaya sestra", Aba muj. dr.-türk. 1) starşiy, poçtennıy; otes. 2) medwed., Abay muj. i cen. dr.-türk 1) starşiy brat, dädä; starşiy rodstwennik. U kazaxow i kirgizow imä Abay oznaçayet: 1) ostorojnıy, wnimatelnıy, nablüdatelnıy, predusmotritelnıy, prozorliwıy, bditelnıy 2) mat, starşaya sestra, tötka po linii otsa, Ajaqız ot Aja "mat, starşaya sestra, tötka, babuşka" + qız "dewuşka", Baji "sestra", Bajiw lask. "tötuşka", Bajiqız ot Baji "sestra" + qız "dewuşka", Bajim ot Baji "sestra" + -m (affiks prinadlejnosti) "moya sestra", Bajuw lask. "sestrenka".
Otmeçaya, çto peredaça imeni roditeley detäm wızwana predstawleniyem o bessmertii duşi, a ne prostım poçitaniyem predkow, A. G. Gafurow pişet: "Wera w to, çto s imenem predka w rebenka wxodit yego dux, osnowıwayetsä na predstawlenii ob imeni kak o duşe çeloweka, kotoraya, raz pokinuw telo umerşego, budet potom wselätsä w togo ili inogo potomka çerez imä. Otsüda i wse trewogi o prodoljenii roda i otnoşeniye k bezdetnosti kak k samomu bolşomu nesçastü, ibo togda nekomu budet peredat imä" [Gafurow: 284].
Primerı, xarakterizuüşiye tradisiü nasledowanya potomkami imen swoix umerşix predkow i drugix rodstwennikow, ubejdayut nas w tom, çto yawleniye eto imeyet zdes bolşoye rasprostraneniye, a znaçit i glubokiye korni.
Summiruya naşi nablüdenya, mojno skazat, çto zdes potomki prinimayut imena swoix umerşix blizkix rodstwennikow, çto eti imena zatem çasto zamenäütsä w bıtu sootwetstwuüşimi terminami rodstwa, kotorıye i zakrepläütsä za nimi w kaçestwe liçnosobstwennogo imeni. Eto proisxodit glawnım obrazom potomu, çto çelowek, nazwannıy w çest pokoynogo deda ili babki, w predstawlenii okrujaüşix rodstwennikow olisetworäyet togo predka, ot kotorogo on prinäl swoye imä.