İz 99 imen Allaxa
"U Allaxa prekrasnıye imena…"
Koran, sura 7: 180/179
99 imen zanimayut wajnoye mesto w musulmanskom weroubejdenii, tak kak naglädno opisıwayut osnownıye kaçestwa Allaxa. W musulmanskoy literature imeyetsä bolşoye koliçestwo traktatow, tolkuüşix imena Allaxa. Spisok w 99 imen wozwoditsä k xadisu Abu Xurayrı, w kotorom prorok nazıwayet sifru 99 i predrekayet ray tem, kto powtoräyet imena Allaxa w molitwax.
Wıbor imeni wesma wajen dlä musulmanina. Proroku, naprimer, dowodilos daje menät imena nekotorım iz swoix druzey, kazawşiyesä yemu nesçastliwımi, oskorbitelnımi ili urodliwımi, na boleye priyemlemıye i blagozwuçnıye. Muxammad, odnako, posowetowal: "Celaya ugodit Allaxu, dayte swoim detäm imena Abdalla "rab Allaxa" ili Abduraxman "rab Milostiwogo".
Yesli perwaya çast mujskogo imeni sostoit iz slowa Abd "Rab", to wtoroy i zaklüçitelnoy yego çastü obäzatelno doljen bıt odin iz dewänosto dewäti epitetow Allaxa. Naprimer, Abdulkerim "Rab şedrogo" ili Abdurahman "rab milostiwogo". Musulmanin rab tolko Allaxa, i poetomu detäm ne dayut takix, skajem, imön, kak Abdulmahammat "Rab Muxammada", ibo pri wsöm uwajenii k Proroku musulmanin wsö ce ne mojet bıt Yego rabom. Dewoçek çaşe wsego nadeläüt imenami cenşin iz semi proroka, naprimer, Ayşat, Fatima, Xadijat, Ruqyat i Zaynap.
Prorok ne odobril takiye imena, kak "Blagonrawnıy", "Prekrasnıy" i t. d., skrıtno ili yawno namekaüşiye na naliçiye u çeloweka nekix nrawstwennıx ili fiziçeskix xarakteristik, kakowıye mogut i ne sootwetstwowat deystwitelnosti. Xotä wsö ce takaya praktika imeyet mesto bıt.
Al-Asma al-Xusna ("prekrasnıye imena") – imena-epitetı, kotorımi Koran prikazıwayet nazıwat Allaxa: "U Allaxa prekrasnıye imena, zowite Yego po nim i ostawte tex, kto raskolniçayet o Yego imenax" (7: 180/179); "Prizıwayte Allaxa ili prizıwayte Miloserdnogo; kak bı wı ni zwali, u Nego samıye luçşiye imena" (17: 110, sm. takje 20: 8/7; 59: 24). İmen etix – 99. Oni zanimayut wajnoye mesto w musulmanskom bogoslowii, t. k. naglädno opisıwayut osnownıye kaçestwa Allaxa. Opirayas na nix, bogoslowı srednewekowya obsujdali problemı atributow Allaxa, weçnosti yego swoystw i priznakow, iyerarxii yego kaçestw. İm poswäşalis spesialnıye glawı wsex osnownıx bogoslowskix soçineniy. Al-Asma al-Xusna yawläütsä elementom molitwı w musulmanskom rituale. Sufii şiroko ispolzuyut eti imena w zikrax, rassmatriwaya ix kak swod idealnıx kaçestw bojestwa i idealow-oriyentirow na puti çeloweka k sowerşenstwu. Proyawleniyem blagoçestiya sçitayetsä kak mojno çaşe upominat Allaxa i yego imena.
İx çislu kratno koliçestwo busin na standartnıx musulmanskix çetkax. Al-Asma al-Xusna ispolzuütsä w musulmanskoy magii kak talismanı i w etom kaçestwe popadayut daje w nemusulmanskiye tekstı (naprimer, w konsowku "Xojdenya za tri morä" Afanasya Nikitina). W musulmanskoy bogoslowskoy literature imeyetsä bolşoye koliçestwo traktatow, tolkuüşix imena Allaxa, ix spiski wxodät w bolşinstwo molitwennıx sbornikow. Oni yawläütsä elementom odnoy iz naiboleye rasprostranennıx modeley musulmanskogo imeni: "rab Allaxa", naprimer, Abdurahman, Abdusamat, Abdulmuslim i t. d. W Korane soderjitsä tolko kratkiy spisok "prekrasnıx imen Allaxa" (59: 22-24): ar-Raxman, ar-Raxim, al-Malik, al-Kuddus, as-Salam, al-Mu'min[^apostrof], al-Muxaymin, al-'Aziz, al-Djabbar, al-Mutakabbir, al-Xalik, al-Bari, al-Musawwir. Wse drugiye imena wosxodät k wstreçaüşimsä w raznıx mestax Korana epitetam Allaxa i obrazowanı ot swäzıwayemıx s nim glagolow.
Spisok w 99 imen wozwoditsä k xadisu ot Abu Xurayrı, w kotorom Prorok nazıwayet sifru 99 i predrekayet ray tem, kto powtoräyet imena Allaxa w molitwax. Daleye wo mnogix swodax xadisow (no ne wo wsex) sleduyet spisok al-Asma al-Xusna. Spisok etot, skoreye wsego, wtoriçen. Spisok, widimo, slojilsä ok. IX-X ww., no toçnıx dannıx ob etom net. Spisok ot Abu Xurayrı ne yawläyetsä kanonizasiyey 99 imen. Suşestwuyet neskolko variantow spiska al-Asma al-Xusna. Soglasno odnomu iz nix, imä Allax wxodit w sostaw 99 imen. W etom sluçaye kaçestwo yediniçnosti peredayetsä odnim iz dwux terminow: al-Axad ili al-Waxid (perwıy çaşe w sbornikax xadisow i w bıtu, wtoroy – w spesialnıx soçinenyax, naprimer u al-Gazali i u al-İci). Drugoy variant soderjit i al-Axad, i al-Waxid, a Allax w nem – sotoye imä. Nije priwoditsä spisok al-Asma al-Xusna soglasno al-Gazali i al-İci.
Perewodı imen dostatoçno uslownı, t. k. suşestwuyut razliçnıye tolkowanya nüansow znaçenya kajdogo iz nix. W bıtu şiroko upotrebläütsä wosxodäşiye k Koranu i k koraniçeskim slowam i kornäm imena Allaxa, otsutstwuüşiye w spiske ot Abu Xurayrı. Eto takiye rasprostranennıye w molitwax i w sostawe teofornıx imen al-Asma al-Xusna, kak Rabb "Gospod", al-Mun'im "daüşiy blagopoluçiye", al-Mu'ti "daüşiy", as-Sadik "iskrenniy", as-Sattar "oberegaüşiy". W raznıx sbornikax xadisow wstreçaütsä i inıye spiski, wariruüşiye nekotorıye iz imen i wklüçaüşiye ili isklüçaüşiye iz çisla 99 imen Allaxa. Rasprostraneno (glawnım obrazom u sufiyew) predstawleniye o glawnom, weliçayşem imeni Boga (al-ism al-a'zam), izwestnom tolko prorokam. Ono yakobı bılo proizneseno w sostawe imen Allaxa w trex mestax Korana – 2: 255/256; 3: 1; 20: 111/110, t. ye. yawläyetsä odnim iz çetırex: Allax, al-Xayy, al-Kayyum, Xuwwa. Sredi al-Asma al-Xusna wıdeläüt kategoriü ism az-zat, oboznaçayuşuyu bojestwennuyu suşnost (Allax, Xuwwa), otliçnuyu ot bojestwennıx swoystw, kotorıye oboznaçaütsä drugimi imenami. Sredi poslednix razliçaütsä kategorii ism calali (oznaçayet swoystwa silı, moguşestwa, wlasti – naprimer, al-Kabir, al-Xakim i kategorya ism camali (oznaçayet swoystwa miloserdiya i sostradanya, naprimer, ar-Raxman, ar-Raxim, as-Sami'.
İz 99 imen Allaxa u kumıkow wstreçaütsä sleduüşiye: oni wıdelenı cirnım şriftom.
-
Rahman (ar-Raxman) – Milostiwıy, Miloserdnıy, Dobrıy. On, kotorıy dayet blagoslowenya i uspex wsemu suşemu ne delaya razliçya.
-
Rahim (ar-Raxim) – Miloserdnıy, Sostradatelnıy. On, kotorıy dayet blagoslowenya i uspex, osobenno tem, kto ispolzuyet eti darı tak, kak skazal Allax.
-
Malik (al-Malik) – Wlastelin. On, kotorıy absolütnıy wladıka wselennoy.
-
al-Kuddus – Swätoy. On, kotorıy swoboden ot zablujdenya, swoboden ot bespomoşnosti i kakogo-libo poroka.
-
Salam (as-Saläm) – İstoçnik mira. On, kotorıy oswobojdayet slug swoix ot lübıx opasnostey i pregrad.
-
Muʼmin (al-Mu'min) – Xranitel werı. On, kotorıy wseläyet weru w serdsa swoix slug, podderjiwaya tex, kto işet spasenya w Nem. On i dayet im spokoystwiye.
-
al-Muxayümin – Zaşitnik. On, kotorıy oxranäyet i zaşişayet wse suşeye.
-
Aziz (al-Aziz) – Moguşestwennıy, Nepobedimıy, Nesokruşimıy.
-
Capar (al-Cabbar) – Podçinäüşiy. On, kotorıy wostanawliwayet wse isporçennoye, zawerşayet wse nezawerşennoye i kto obladayet wozmojnostü siloy zastawit lüdey sdelat wse, çto On pojelayet.
-
al-Mutakabbir – Weliçestwennıy. On, kotorıy pokazıwayet swoye weliçiye w kajdoy weşi i wo wsex sluçayax.
-
Xaliq (al-Xalik) – Sozdatel. On, kotorıy sozdal wse weşi so znaniyem togo, çto proizoydet s nim.
-
Bari (al-Bari) – Razwiwaüşiy, Sowerşenstwuüşiy. On, kotorıy sozdayet wse weşi sorazmerno. Bariy, Abdulbari.
-
Musawir (al-Musauir) – Sozidaüşiy. On, kotorıy pridal formu wsemu suşemu.
-
Qapar (al-Gaffar) – Proşaüşiy. On, kotorıy wse proşayet.
-
Qahar al-Kaxxar – Pokoritel. On, kotorıy pobedonosnıy i gospodstwuüşiy, tak kak On mojet wse çto pojelayet.
-
Wahap (al-Uaxxab) – Pokrıwaüşiy. On, kotorıy daruyet wse blagoslowenya swoim sozdanyam.
-
Razaq (ar-Razak) – Obespeçiwaüşiy. On, kotorıy obespeçiwayet blago ot wsex weşey swoim sozdanyam.
-
Patah (al-Fattax) – Otkrıwaüşiy. On, kotorıy otkrıwayet razreşeniye wsex problem.
-
Amin (al-, amin) – Wseznaüşiy. On, kotorıy wse znayet.
-
al-Kabid – Sjimaüşiy.
-
al-Basit – Rasşiräüşiy, Razwiwaüşiy, Uweliçiwaüşiy. On, kotorıy razwiwayet.
-
al-Xafid – Unijaüşiy. On, kotorıy oslabläyet.
-
Rapi (ar-Rafi) – Wozweliçiwaüşiy. On, kotorıy wozwışayet.
-
al-Mu'iz – Poçitatel, Poçitaüşiy, Wozwışaüşiy, On, kto delayet nas slawnımi i dayet dostoinstwo.
-
al-Muzill – Nizwergaüşiy, Obespeçiwaüşiy. On, kotorıy uniçtojayet, brosayet w besçestiye i degradasiü.
-
Samiy as-Sami – Wseslışaşiy. On, kotorıy wse slışit.
-
Basir (al-Basir) – Wsewidäşiy. On, kotorıy wse widit.
-
Hakim (al-Xakam) – Prawıy. On, kotorıy sudit i obespeçiwayet to, çto doljno proizoyti.
-
Adil (al-Adl) – Prawednıy. On, kotorıy prawednıy.
-
Latip (al-Latif) – Blagoy, Mägkiy, Nejnıy. On, kotorıy znayet melçayşiye storonı lüboy weşi. On, kto sozdayet weşi, kotorıye ne dostupnı ponimaniü lüdey samım blagim obrazom.
-
Xabir (al-Xabir) – Postignuwşiy. On, kotorıy znayet samoye sokrowennoye wo wsex weşax i ix wnutrennüyü sut.
-
Halim (al-Xalim) – Perenosäşiy. On, kotorıy milostiwo pere- nosit wse.
-
Azim (al- Azım) – Welikiy. On, kotorıy welikiy.
-
Qapur (al-Gafur) – Wseproşaüşiy. On, kotorıy wse proşayet. On, kotorıy blagodaren i wozdayet za deyanya sdelannıye dlä Nego.
-
Şukur (aş-Şakur) – Blagodarnıy. On, kotorıy blagodaren i wozdayet za deyanya, sdelannıye dlä Nego.
-
Ali (al- Ali) – Wozwışennıy. On, kotorıy wışe wsex.
-
Kabir (al-Kabir) – Weliçayşiy. On, kotorıy samıy welikiy.
-
Hapiz (al-Xafiz) – Xranitel. On, kotorıy oxranäyet wse weşi w meloçax i wremenami ot nesçastiya i bed.
-
al-Mukit – Wıderjiwaüşiy, Stoykiy. On, kotorıy podderjiwayet spokoystwiye.
-
Hasib al-Xasib – Znaüşiy, Znatnıy, On, kotorıy znayet wse deyanya lüdey do meloçey, çto oni sdelali za swoyu cizn.
-
Calil (al-Djalil) – Weliçestwennıy, Slawnıy. On, kotorıy imeyet swätost i wlast.
-
Karim (al-Karim) – Welikoduşnıy, Şedrıy. On, kotorıy dobrıy i şedrıy.
-
ar-Rakib – Stoyaşiy na straje. On, kotorıy obozrewayet wse sozdanya i kajdoye deyaniye pod Yego kontrolem.
-
al-Mucib – İspolnäüşiy. On, kotorıy reagiruyet na kajduyu nujdu.
-
al-Uasi – Wseobyemlüşiy. On, kotorıy imeyet bespredelnıye wozmojnosti.
-
Hakim (al-Xakim) – Mudrıy. On, kotorıy imeyet mudrost wo wsex sluçayax i wo wsex deyanyax.
-
Mecit (al-Macid) – Naislawneyşiy. On, kotorıy samıy slawnıy.
-
Wadut (al-Uadud) – Lübäşiy. On, kotorıy lübit tex, kto delayet dobro i odariwayet ix swoyey şedrostü.
-
al-Ba'is – Woskresaüşiy. On, kotorıy dayet cizn wsem ciwım suşestwam w Sudnıy den.
-
Şahit (aş-Şaxid) – Swidetelstwuüşiy. On, kotorıy prisutstwuyet wezde i obozrewayet wse suşeye.
-
Haq (al-Xakk) – Wısşaya istina. On, bez kotorogo suşestwowaniye ne mojet izmenitsä.
-
Wakil (al-Uakil) – Uprawläüşiy, Upolnomoçennıy. On, kotorıy delayet wse dlä reşenya wsex problem samım luçşim obrazom.
-
al-Kaui – Naisilneyşiy. On, kotorıy samıy silnıy.
-
al-Matin – Stoykiy, Twerdıy.
-
Wali (al-Uali) – Podderjiwaüşiy drug. Znaüşiy drug. On, kotorıy drug swoix istinnıx slug.
-
Hamit (al-Xamid) – Stoyaşiy proslawlenya. On, kotorıy yedinstwennıy dragosennıy i proslawlennıy, i blagodarimıy wsemi ciwuşimi.
-
al-Muxsi – Znaüşiy, Wedaüşiy. On, kotorıy znayet çislo wsex weşey i wedayet kajdoy iz nix.
-
al-Mubdi – Sozdatel. On, kotorıy sozdal wse suşestwa iz niçego i bez obraza i podobya.
-
Mui (al-Mu'id) – Obnowläüşiy. On, kotorıy wostanawliwayet wse suşeye.
-
Muhi al-Muxiy – Daüşiy cizn. On, kotorıy dayet cizn i zdorowye.
-
al-Mumit – smert.
-
al-Xayi – ciwuşiy. On, kotorıy wse znayet i Yego sila dostatoçna dlä çego ugodno.
-
al-Kayum – Weçno suşestwuüşiy. On, kotorıy weçno suşestwuyet.
-
Wajit (al-Uacid) – Naxodäşiy. On, kotorıy naxodit, çto zaxoçet.
-
Majit (al-Macid) – Slawnıy, Blagorodnıy. On, çya wozwışennost welika, kto blagotworitelen i Yego wozmojnosti obşirnı.
-
Wahit (al-Uaxid) – Yedinstwenen. On, kto odin w delax swoix. On ne imeyet rawnıx.
-
Axat (al-Axad) – Yedinstwennıy.
-
Samat (as-Samad) – Weçnıy. On, kto yedinstwennoye suşeye. Komu nado On naprawit mısli, yesli u kogo-libo woznikla nujda i ot kotorıx nujno izbawitsä.
-
Qadır (al-Kadir) – İskusnıy, Sposobnıy. On, kotorıy sposoben sotworit çto ugodno i kak On zaxoçet.
-
al-Muktadir – Moguşestwennıy. On, kotorıy boleye moguç.
-
al-Mukaddim – Predostawläüşiy, Podaüşiy.
-
al-Mu' axxir – Otkladıwaüşiy. On, kotorıy otkladıwayet wse to, çego On pojelayet.
-
al-Aual – Perwıy.
-
al-Axir – Posledniy.
-
Zahir (az-Zaxir) – Yasnıy, Yawnıy.
-
al-Batin – Skrıtıy.
-
Wali (al-Uali) – Prawäşiy. On, kto naprawläyet, rukowodit, oseniwayet, planiruyet kajdoye deystwiye, kotoroye woznikayet w lüboy moment wo wselennoy.
-
Mutaalim (al-Muta'ali) – Wozwışennıy. On, kto wışe wsego.
-
al-Barr – İstoçnik wsego blagonrawya. On, kotorıy terpim k swoim slugam, ko wsem sozdanyam i dobr k nim.
-
at-Tauab – Prinimaüşiy pokayaniye.
-
al-Muntakim – Mstäşiy. Tot, kto nakazıwayet iduşix ne prawednım putem.
-
al-Afua – Proşaüşiy. On, kotorıy proşayet wsex, kto kayetsä iskrenne.
-
Rauf (ar-Ra'uf) – Miloserdnıy. On, kotorıy dobr.
-
Malik -ul-Mulk – Weçnıy wladıka wısşey wlasti.
-
Calil, İkram Zul-caläl ual-ikram – Gospodin weliçya i talanta.
-
al-Muksit – Prawednıy. On, kotorıy prawednıy.
-
al-Djami – Sobiraüşiy.
-
Qani (al-Gani) – Nezawisimıy, Nezawisäşiy.
-
al-Muxni – Obogaşaüşiy.
-
al-Mani – Otwergaüşiy.
-
ad-Darr – Opeçaliwaüşiy. On, kto sozdayet to, çto zastawläyet kogo-libo pridti w otçayaniye.
-
Napi (an-Nafi), – Blagosklonnıy, Milostiwıy. On, kotorıy sozdayet wse suşeye takim obrazom, çto ono dayet dobro i prinosit polzu.
-
Nur (w sostawe slojnıx imen) an-Nur – Swet. On, kotorıy obespeçiwayet bojestwennım swetom wsü wselennuyu.
-
Xadi (al-Xadi) – Soprowojdaüşiy, Weduşiy. On, kotorıy wedet, dayet uspex i naprawläyet swoix slug na sowerşeniye del poleznıx dlä drugix.
-
al-Badi – Nesrawnimıy, Nesrawnennıy. On, kotorıy werşit çudesa wo wselennoy.
-
Baki (al-Baki) – Weçnıy.
-
Waris (al-Uaris) – Wısşiy naslednik. On, kto imeyet weşnoye prawo na wladeniye wsemi weşami.
-
Raşit (ar-Raşid) – Weduşiy k prawednomu puti.
-
Sabur (as-Sabur) – Terpeliwıy.
Proisxojdeniye i znaçeniye mnogix arabskix mujskix i censkix imen, pronikşix w imennik narodow, ispoweduüşix islam, podrobno rassmotrenı A. Gafurowım [Gafurow 1971].
İmena arabskogo proisxojdenya po swoyemu istoçniku mojno razdelit na neskolko grupp:
-
İmena, swäzıwaüşiye nositelä imeni s ideyey islama çerez:
a) epitetı imeni Allaxa, yego proroka Muxammada: Adil "sprawedliwıy"; Aziz "dorogoy, welikiy"; Amin "wernıy, çestnıy"; Anwar "luçezarnıy"; Axmat "proslawlenniy"; Kerim "welikoduşnıy, blagorodnıy"; Qadır "wsemoguşiy"; Majit "moguşestwennıy"; Mahmut "proslawlennıy"; Qasım (Kasım) "raspredeläüşiy"; Murtaz "izbrannıy, lübimıy"; Mustapa "izbrannıy"; Muxtar "izbrannıy"; Rahmat "miloserdniy"; Raşit "iduşiy prawilnım putem"; Salih "xoroşiy, dobrıy"; Samat "weçnıy"; Supyan "blagoçestiwıy"; Tahir "çistıy, neporoçnıy"; Halim "krotkiy, dobrodetelnıy"; Xalit "weçnıy, postoyannıy"; Hamit "slawäşiy, wosxwaläüşiy"; Şamil "wseobyemlüşiy" i t.p.;
b) imena rodstwennikow, blijayşix spodwijnikow proroka, wıdaüşixsä deyateley musulmanstwa: muj.: Ali "wozwışennıy" – zät Muxammada; Hasan "xoroşiy" – imam, otprısk Ali; Huseyn, Huseyn – umenş. ot Hasan – imam, potomok Ali; Muhacir "pereyexawşiy" – spodwijnik Muxammada, pereyexawşiy s nim iz Mekki w Medinu; Omar "ciznennıy", Osman "medlitelnıy" – prawednıye xalifı; cen.: Ayşat "ciwuşaya" – cena proroka; Aminat "naxodäşayasä w bezopasnosti" – mat Muxammada; Zaynap "polnaya" – doç Muxammada; Xadijat "nedonoşennaya" – cena Muxammada; Patimat "otnätaya ot grudi" – doç Muxammada i dr.;
w) imena, swäzannıye s ponätyami i atributami musulmanskoy religii: muj.: Abdulla "rab Allaxa"; Abdurahman "rab Miloserdnogo"; İman "wera, religya"; İslam "pokornost, predaniye sebä Allaxu"; Mahdi "naprawläyemıy Allaxom"; Muʼmin "prawowernıy"; Muslim "musulmanin"; Muhitdin "podderjiwaüşiy weru"; Najmutdin "zwezda werı", "lübimes Allaxa"; Hadis "swäşennoye predaniye, rasskaz"; Haci "palomnik"; Hanapi "posledowatel imama Abu-Xanifı"; Şamsutdin "solnse werı"; Şaraputdin "slawa werı"; cen.: Abidat "poklonäüşayasä"; Muslimat "censkaya forma ot Muslim "musulmanin"; Kawsar "rayskaya reka, nektar"; Madina, Mekka – nazwanya swäşennıx gorodow musulman; Kaaba "Kaaba, glawnoye swätilişe musulman"; Malik "añel" i dr.;
g) imena, prişedşiye k musulmanam iz Biblii: muj.: Adam "çelowek", perwonaçalno "zemlä"; Ayub (dr.-yewr. Now) "presleduyemıy, raskaiwaüşiysä"; Danyal (dr.-yewr. Daniel) "dar Bojiy"; Dawut (dr.-yewr. Dawid) "lübimıy"; Cabrail (dr.-yewr. Gawriil) "Bojiy woin"; Yunus (dr.-yewr. İona) "golub"; Zakarya (dr.-yewr. Zexarya) "pamätnıy, o kom pomnit Bog"; İbrahim (dr.-yewr. Awraxam) "otes narodow"; İsmail (dr.-yewr. İşmael) "uslışal Bog"; İsxaq (İsxak) (dr.-yewr. İsxaq) "smex"; Musa (dr.-yegip. Meşu) "ditä"; Nuh (dr.-yewr. Noax) "uteşeniye"; Suleyman (dr.-yewr. Şelomo) "mirnıy, zaşişennıy"; Harun (dr.-yewr. Axaron) "gornıy"; Yusup (dr.-yewr. İosif) "priumnojennıy"; Yaqub (Yakub) (dr.-yewr. İakow) "iduşiy sledom, posledowatel"; cen.: Maryam (dr.-yewr. Miryam) "gorkaya"; Xaua (dr.-yewr. Xawna) "istoçnik cizni".
d) imena po nazwanyam mesäsew lunnogo kalendarä: Racap – nazwaniye 7-go mesäsa, Ramazan – 9-go, Sapar – 2-go, Oraz – 10-go i t.p.
-
İmena, w kotorıx otrajaütsä çuwstwa roditeley, razliçnıye pojelanya rebenku:
muj.: Abbas "strogiy", Azamat "weliçiye, slawa"; Alim "znaüşiy, uçenıy"; Amir "powelitel, prawitel, knäz"; Asxat "samıy sçastliwıy"; Battal "geroy"; Baxit "sçastye"; Başir "westnik radosti"; Biläl "zdorowıy"; Dawlet "bogatstwo, sçastye"; Camal "krasota, sowerşenstwo"; Zubayir "silnıy, umnıy"; Kämal "sowerşenstwo"; Malik "wladıka"; Maqsut "sçastliwıy"; Murat "celannıy"; Nazir "ministr"; Salam "blagopoluçiye"; Salah "blago, dobro"; Salim "zdorowıy, newredimıy"; Sayit "gospodin"; Soltan "prawitel, gosudar"; Taygib "dobrıy, blagopriyatnıy"; Halim "mägkiy, dobrıy"; cen.: Aziza "dorogaya"; Asiyat "uteşayuşaya, leçaşaya"; Camilä "prekrasnaya"; Zamira "serdse, sowest; Zakyat "dobrodetelnaya"; Kämila "sowerşennaya"; Marziyat "blagopriyatnaya"; Nadya "şedraya"; Nazipat "çistaya"; Napisat "tonkaya, izäşnaya"; Raziyat "priyatnaya"; Rahimat "milostiwaya"; Sakinat "spokoystwiye, tişina"; Salimat "zdorowaya, newredimaya"; Halimat "mägkaya, dobraya".
[^apostrof]:Apostrof w imenax w dannom sluçaye i nije oboznaçayet arabskiy zwuk, peredawayemıy arabskoy ع "ayun" (ʕ w IPA).