Obrazowaniye glagolow ot imennıx osnow
Osnownım sposobom obrazowanya glagolow ot imennıx osnow w russkom yazıke yawläyetsä suffiksalnoye obrazowaniye.
Russkiy yazık raspolagayet nebolşim koliçestwom suffiksow glagolnogo slowoobrazowanya, kotorıye w osnownom imeüt obşeye znaçeniye prosessa s nekotorımi dopolnitelnımi ottenkami.
Bolşinstwo suffiksalnıx glagolow motiwirowanno suşestwitelnımi, prilagatelnımi i glagolami. Glagolow, motiwirowannıye çislitelnımi, mestoimenyami, nareçyami i mejdometyami, ne tak mnogo.
Ot imennıx osnow glagolı obrazuütsä pri posredstwe sleduüşix suffiksow:
a) -a- / -ya-: pätno (yolaq) – pätn-a-t (ayıpla)[^ekwiwalent formı]; xromoy (aqsaq) – xrom-a-t (aqsaqla); obed (tüşaş) – obed-a-t (tüşaş aşa); strela (oq) – strel-ya-t (at); nişiy (paqır) – niş-a-t (paqır bol); krepkiy (bek) – krepç-a-t (bek bol, qat); rownıy (tüz) – rown-ya-t (tüzle);
b) -i-: suxoy (quru) – suş-i-t (qurut); dwoye (ekew) – dwo-i-t (eki bolup görün); rana (yara) – ran-i-t (yarala); sol (tuz) – sol-i-t (tuzla); rıbak (balıqçı) – rıbaç-i-t (balıq tut); gost (qonaq) – gost-i-t (qonaq bol); xitrıy (hillaçı) – xitr-i-t (hilla et); belıy (aq) – bel-i-t (aq et, aq çap);
w) -owa- / -yewa-: beseda (laqır) – besed-owa-t (laqır et); skird (araq) – skird-owa-t (araq et); gore (qayğı) – gor-yewa-t (qayğır); pustoy (boş) – pust-owa-t (boşal, boş bol);
g) slojnıye suffiksı -irowa-, -izirowa-, -izowa-, -fisirowa-: awtomat (awtomat) – awtomat-izirowa-t (awtomatlaşdır), asfalt (asfalt) – asfalt-irowa-t (asfalt et); elektrifikasya (elektrifikasya) – elektri-fisirowa-t (tok tart); gipnoz (gipnoz) – gipnot-izirowa-t (gipnoz et); yod (yod) – yod-irowa-t (yod qoş);
d) -niça-: slesar (temirçi) – slesar-niça-t (temir usta bol); plotnik (ağaç usta) – plot-niça-t (ağaç ustalıq et); wrednıy (zarallı) – wred-niça-t (zarallı bol); cadnıy (qızğançı) – cad-niça-t (qızğan);
ye) -stwowa-: barin (bay, xojayın) – bar-stwowa-t (xojayın bol); prepätstwiye (qarşılıq) – prepät-stwowa-t (qarşılıq et); userdnıy (qastlı, harakatlı) – userd-stwowa-t (harakat et);
yö) -ye-: kamen (taş) – kamen-ye-t (taşğa aylan); pot (ter) –pot-ye-t (terle), celtıy (sari) – celt-ye-t (sarğal); zelenıy (yaşıl) – zelen-ye-t (yaşğar); wlajnıy (bawuq) – wlajn-ye-t (ba-wuq bol).
Ot imennıx osnow glagolı obrazuütsä suffiksalno-prefiksalnım sposobom. W kumıkskom yazıke eti formı peredaütsä ili otımennım glagolom, ili slowosoçetaniyem (imä + gl.), ili sprägayemoy formoy glagola:
prämoy (tüz) – wı-präm-i-t (tüzle)
dım (tütün) – za-dım-i-t (tüte)
temnıy (qarañı) – za-temn-i-t (qarañı et)
redkiy (siyrek) – iz-red-i-t (siyrekleşdir)
polnıy (tolu) – na-poln-i-t (toltur)
sep (şınjır) – o-sep-i-t (arala)
kuça (töbe) – o-kuç-i-t (tüptart)
granisa (dazu) – ot-graniç-i-t (dazula)
wısokiy (biyik) – po-wıs-i-t (göter)
pıl (çañ) – ras-pıl-i-t (uwaqla)
dwa (eki) – s-dwo-i-t (ekişerle)
glubokiy (teren) – u-glub-i-t (terenleşdir)
golıy (yalanğaç) – o-gol-i-t (çeçindir // yalanğaç et)
duşa (can, yürek) – o-bez-duş-ye-t (yüreksiz bol)
zemlä (yer) – za-zeml-i-t (yerge göm)
sila (güç) – obes-sil-ye-t (güçsüz bol)