Baş söz
Assalamu aleykum, oxuwçum!
Sawluq, salamatlıq bolsun sağa!
Seni aldıñda özünü yapraqları qonaqnı qatlançıq qalaçın esge geltiregen şu kitap. Hali munu atı «Can qardaşlar». Xabarğa bu at qonaqğa qalaç yimik qıyışa.
Dawda qurdaşlığı qardaşlıqğa aylanğan eki batır — Elmurza bulan Arkadiy yaş zamanında bir-birin bir de görmegen, qalqı başlarda bir de birçe oynamağan, bir qayıqğa minip de yüzmegen.
Birisi Kawkaznı qumuq yurtunda tuwğan, birewüsü Baltıq deñizni yağasında balıq batağada ösgen. Birisine anası issi yerleni qarañı geçelerinde böşük çayqap läylay etgen, birewüne suwuq yerleni gündüzge oşayğan yarıq geçelerinde haylekni harsilletip baybay etgen.
Eki asger qurdaşnı qardaşlığı: biri — orus, biri — qu- muq. Biri — deñiz, biri — onu yağasındağı bulaq. Biri — genglik, biri — süzüklük. Yüzmek uçun — deñiz, qonmaq uçun — bulaq.
Men bulaqnı başındaman, deñiz busa menden aride. Qardaşlıqnı xabarın bulaqdan deñizge qarap bulaqnı tili bulan etemen.
Deñizni tili bulan etilgen busa xabarnı ruhu deñizni toğuzunçu tolqunu yimik zor wa qahrulu bolma yaray edi. Tek o zaman bulaq es etilmey qalır edi.
Bulaqnı tilinde «ana, ata» degen sıylı sözler, tersine oxusañ da «ata, ana» bola. Bulaq til bulan «Ural» — ur, al! «Altay!» — al, tay! «Sibir» — Si — bir: tabiatnı adam uçunğu baylığın urup, sibirip al da, tay, bar, izle başğa baylıqlanı, degen zat bola. (Bulaq til bulan «Baykal» da bay köldür). Bulaqnı tilinde tapançağa tübekni balası, bulaqğa deñizni anası dey. Deñiz bulan bulaqnı qurdaşlıq tamurları şolay. Kim bile, bulaqnı yolu deñizni tübünden Uralğa, Baykalğa, Gün tuwağan yerge çığıp getedir. Giççi bulaqnı ullu deñizler çaqı sırları bar busa da kim bile.
Alim ilmudan toymas, yürek — süyüwden, can — sıydan, qurdaşlar bir-birinden toymas. «Qalay da bağır da bir-birin tutmay: ekisinde de bir yimik tazalıq bolmasa. Yoldaşlanı aralığı da şolay bolma gerek» dey dağıstanlı ustalar.
Qoy, yürekleni dazuwsuz tazalığına kürçülengen dosluq, qardaşlıq deñizlerde yüze, bulaqlarda qona turup, bütün alamnı anası bolğan Güneşni biyikligine yerli örlensin.\
A t k ʼ a y.