XI
Partsobranya bitgendoq Elmurza dawğa çapmaqnı buyruğun aldı. Kommunistleni inamlığın erkekçe gertilemege hali yimik hasiretlik onda bir de bolmağan. Ataka batmaqlı yerlerden yürülejekni hisapğa alıp, kim bile tarıq busa, degen zat bulan Elmurza tanklanı eki yağına bağanalar begetmekni ekipajına buyurdu.
Ol atakanı signalın gözley. Appaq qalın tuman batmaqlıqnı üstünde uyuğan süt yimik toqtap, bizin asger bölükleni bu yerge toplaşıwun duşmannı tergewçülerinden yaşırğan edi.
Qızıl raketni signalı berilmek bulan Elmurza özünü wzwodun yaşınğan yerinden çığardı.
Alda söylengen kepde onu wzwodunu tankları rotanı başı, rotası da polknu başı bolup terbendiler. İñ aldağı tank köpürden aman ötse de, uzaq qalmay batıldı. Onu artı bulan köpürden Murzanı tankı çıqdı. Wzwodnu üçünçü tankı köpürnü ortasına yetişgen yerde awur topnu güllesi yarılıp, yaman tawuş bulan yalın töterildi. Köpürnü geseklerine qoşulup tank özü de özenge uçup yoq bolup qaldı.
Özenden geçmek degen buyruq yırıldı. Duşmannı toplarını atışıwu yürülüp turakengin köpürnü yaraşdırmağa bir de imkänlıq yoq edi. Drud özenni birewü yağasına eki tankı tügül çıqmağan Elmurzanı başı oyğa tüşdü: «Otuz tanknı ornunda — eki tank…Hali netme gerek?.. Tawakkel etsem?»…
Çabajaq küyüne çalt toqtaşıp, ol polknu komandirine ahwalatnı rasya bulan bildirgen soñ:
— Alğa salınğan borçnu eki tank bulan kütmege ixtiyar beremisiz? — dep de soradı.
— Kütügüz! — dep cawap bergen podpolkownik Tideman, — tek esde unutma: yañız bir batırlıq bulan bajarılmay, başıñnı da işlet…»
Tanklar alğa arğıdılar. Olanı artı bulan «Hurra!» qıçırıp yayaw asgerler de çapdı. Bizinkiler tüz oylayşğan eken: duşman gertiden de bu boydan tanklanı gözlemey bolğan.
Batıwluqlar artda qaldı. Alda faşistleni beklikleri göründü. Yabuşuwnu iñ qorqunçlu minutu yetişip gelegenni Elmurza ekinçi maşinni ekipajına radio bulan bildirdi:
— Weregiz, asta bolmağız! Hali barı da zat çaltlıqda.
Tegenek tel qoruqlağa yetişdiler. Tanklar miyamanı awu yimik çataşğan telleni yançıp ötdü. Bular yırğan gesekge yayaw asger sürlükdü. Awtomatlanı atışıwu da, granatlanı yarılıwu da «Hurra!» awaz da hawada bir-birine çataşdı. Gop gülle tanknı şınjırlı dögerçiklerini tübüne tüşüp yarılğanda yimik awaz bolup getdi. Amma tank alğa yürüy, şınq-mınq demey uyup işley. «Wse w porädke!» dep oylaşğan Elmurza tanklanı şınjırlı dögerçikleri bulan okoplağa itiw urmağa urunuğuz dep buyurdu. Duşmannı topçuları tobun alğa çığarıp atmağa hazirleygenni es etgen Karasöw tanknı tobuna tez gülle tıqdı. Murza topnu atmaqda duşmannı tobu hawağa uçdu. Buzuluşup qaçğan faşistler oyazğa-oytanğa sebildiler. Dawnu maydanına şineller, etikler, pilotkalar, ofiser qala- qaylar çaçılğan edi.
«Yayaw asgerler qalışmay gelemiken?» dep Elmurza tez tankların taşağa haydap, lüknu açıp artğa qarasa yayaw asgerler görünmey. Yıraqda suwurulğan şöşgeleni uzun tolqunun yırtıllatıp atlı asger çaba gele. O kimni atlıları ekenni bilmege aradağı mezgil qoymay…Yuwuq bolup gelegen atlı asgerge toplanı baqdırmaq dep komanda etgen Elmurza radistge polknu ştabın bermekni de buyurdu. Atlı Asger yaxşı çapdırıp gele. Olar tanklanı es etmeygende yimik görüne. Birden üç atlı arğıp alğa çıqmaqda Hawada Qızıl bay- raq yelpillendi. Yelikgen atlılanı üstünde tutaşğan «Hurra!» awaznı güçlü tolqununa bayraqnı tolqunu da qoşuldu.
— Artığızdağı bizin atlı asger…Artığızdağı bizin atlı asger…Alğa terbetigiz! degen podpolkownik Tidemannı bazıq awazı radionu nauşniklerinden açıq eşitildi.
Tüş bolğança Elmurzanı wzwodunu eki tankı saw tank polk etme tüşegen zatnı etdi. Bizin asger bölükler duşmannı qoruwların yırıwnu da gengleşdire turup, yigirma beş kilometr alğa çığıp da getdi.
Üçünçü tank bulan tolumlaşğan Elmurzanı wzwodu artındağı günnü tañında Marusino degen giççi yurtnu yağasından ötegen Rogaçew-Bobruysk şosseni qırqmaq dep buyruq aldı. Bizin awiorazwedkanı maʼlümatına göre şo yerden duşmannı ullu awtokolonnası ötmege gerek bolğan.
Tanklar bek bişgen arış budayı bulanğı orulmağan tarlawlanı boyu bulan terbendi. Töbeni awlamasından tüşüp olar, otlawluqnu ortasından barağan yolğa çıqdılar. Gün yañı tuwup gele. Aylana yaq yomaqlarda yimik ajayıp gökçek wa şıp. Tek ürkgen awlaq çayka-quş [çarlaqquş, çabaqquş — m.a.] biçenlikni üstünde yap yañız uçup yılay.
Ağaçlıqnı etegi göründü. Duşman köp süyegen qayda: özlügünden yürüygen topların ağaçlıqlanı eteklerinde toqtatmaq ekenni bilegen Elmurza pusğunğa tüşerden saq bolup, yoldan bir yaqğa burdu da maşinin arqa betni boyu bulan yürütdü. Onu artından gelegen tank busa, aldatağan şıplıqğa inanıp yol bulan yürüp terbedi.
Elmurza ekinçi maşinni komandirine: «tuwra meni artım bulan gelmekni buyuraman!» dep radio bulan bildirse de geç bolğan edi. Ağaçlıqnı eteginde atışıw ökürdü. Gübeni teşegen top gülle bakğa tiyip tanknı yallatdı. Yaralı tank canbazarnı aldında qartıllay turup, bir yaqğa tik buruldu wa asta bulan süykelip aççığa tüşüp toqtadı.
Özlügünden yürüygen topnu toqtağan yerin, ağaçlıqnı eteginde irip az bola barağan tütünden bilgen Elmurza tanknı tobu bulan üç keren atışdı. Yaxşı küyde yarılıw bulan yalıç göterilmekde yıraqdağı duşmannı tobu yallap getdi. «Birmiken, — dağı da barmıken?» dep gelgen bir fikrunu taptap: «Arkadiy! Oğar ne boldu!» — degen bir dağı fikru geldi.
Ağaçlıqnı etegin tergemekni üçünçü maşinni ekipajına da buyurup Elmurza tankından atılıp tüşdü.
Yaralanğan maşinni komandiri de atışıwçu-radist de özler otğa çirkiygen halda beti qaçğan Karasöwnu lükden taba süyrep çığara turalar,
— Karasöw, sawmusan?.. Arkadiy sağa ne bolğan?…— dep soradı Elmurza.
Karasöw cawap bermey. Onu qolları cansız küyde sallanğan. Onu şlemsiz başın görgen Elmurza qatıp qaldı. Arkadiyni töbesine tiygen qara temir yarqıçlar üttü yaqları bulan çığıp-çığıp tura. Yaralar qan sıta.
— Arkaşa, can yuwuğum, esingi cıy!.. Ne bola pusup turma! — dep Elmurza qurdaşını inbaşlarından tutup silkdi. Tilewü habas ekenni bilse de sözün uzatdı. — Ne bola cıy esiñni! Aç gözleriñni, Arkaşa!
Buzulğan maşinni komandiri özü günahlı yimik gözlerin sallandırıp inamlı söyleme qaradı. Tişlerin qıjıratağan Elmurza onu eşitmey edi.
— Seni qanıñnı almay…ög, ne qoymasman dağı! — dep şıbışlağan Elmurzanı eki de enginden ergişini gözäşları çuburdu.
Eki asgerlini arasında tuwğan dosluqdan, dawnu otu bulan qaynaşıp birikgen dosluqdan iñ inamlı iñ ayawlu, iñ sınawlu dosluqdan ozağan dosluq bir de bolmas. Duşman şolay qurdaşdan özün ayırğan soñ duşmanğa ondan ullu qorqunçluq da bolmas.
Karasöwnu üstüne brezent yapdılar.
Yüregini qısılıp awruyğanından Elmurza netegenin de bilmey aylandı. Ol öç alma suwsaplığından yana, qazaplanıw köküregine sıymay.
Tanklanı birisi yallağannı ştabğa bildirgen Elmurza alğa yürümege özüne ixtiyar bermekni tiledi. Podpolkownikni:
— «İşigizni yürütügüz yoldaş Cumagulow!.. Yürütügüz!» degen cawabın eşitgende Elmurzanı qarqarası quwnap getdi. — Özüne netmege gerekni ol hali bildi. Ağaçlıqnı yağasından qaptallap ötüp ol tankların maqarlıqğa giyirdi wa görünmesdey yaşırğan soñ duşmannı özlügünden yürüygen tankları hızıbıznı quwup gelmesmiken dep gözlep toqtadı. Tek duşman görünmey. Elmurza tankların yolğa çığarıp güçü bar çağı çalt yürütüp yurtğa basıp girdi. Tanklar baş oram bulan arğıdı. Duşman munda da bolmağan. Elmurza tankların burup aylandırıp asta bulan yurtnu ortasına yetişdi. Üyleni birisinde qara taqtağa bırıñı nemes xat bulan yazılğan «Komendatura» degen söznü görgende Elmurza tankın toqtatıp, pulemet bulan qarıllatıp bir atışdı. Uwatılğan şişa zañırlay turup yerge tögüldü.
Sovet tankalar ekenni bilgende yurtlular yaşınğan quwuşlarından tölelerden çıqdılar, ağaçlıqdan ağılıp geldiler wa süyünçlü gözyaşların sibire turup, tankistleni qısıp qolların aldı, quçaqladı, öpdüler. Tutaş sıpatın tığıs aq tük basğan tamaza eki yumuruqnu ölçewünde qara undan etilgen — orus etmekni (mawarikni) xoraz suratları bulanğı betäwluqğa da çırmap, üstüne tiri tuzu bulanğı tuzlaqnı da salıp Elmurzağa uzatdı wa —
— Şu etmek etilgenli köp bola, sizge qaray-qaray qatmada qatğandır…Köp saw boluğuz balalarım. Duşmannı neçe türlüsün de görgenmen, amma bulay yırtqıçı halige yerli bolğan zat tügül. Bulanı aqubasından bizin qutğarğan sizge bek barakalla balalarım, — dep çoquna turup tankistlege üç keren iyelip ikram etdi. Faşistler top tawuşlanı eşitgende alğasap maşinlerine yüklenip Zabolotnoye degen yurtğa getgenni, olağa qoşulup starosta da qaçğannı bular yurtlulardan bildi.
Elmurza komendatura bolğan üyge girdi. Güygen kağıznı iyisi gele edi. İstollanı birisindegi telefon qanığıp zıñırlay. Elmurza trubkanı qulağına saldı. Haplayğan nemes sözleni eşitdi. Murza orusça sögüşüp trubkanı taşlap oramğa çıqdı. Ağaçlıqdan taba motorlanı barğan sayın güçlenegen ökürüwü wa şınjırlı dögerçikleni qıjırawları eşitile edi. Tanknı başnäsındağı atışıwçu radist:
— Bizinkiler gele, — dep irjaydı.
Elmurza başnäğa örlenip, arige qaradı. Yol tirsek bolup burulağan yerden art-artından çığıp gelegen tanklar Marusino degen yurtğa bağıp alğasaylar. Başnälarında bulanı polkunu nomerleri aq bolup görüne.
Yurtnu üstünde axşamnı qızılı söne bara. Boz bulut köknü qırıyına tar qara sızaq tutup tura. Axşamnı awur gök renki ot-ormannı, qol-qolçuqnu wa yurtnu üstüne göçe gele.
Tankistler özleni daw qurdaşın Marusino yurtnu ortasında aylanıp aq qabuqlu maqar terekler sozulğan giççi şıp maydanda gömdüler, Elmurza başındağı börkün de çeçip orusça toqtağan.
Ayrılışıw salütnu qoşarlatıp [qoşurtup — m.a.] atışıwuna gök axşamnı kögü zirilledi.
⁂
Erteninde Elmurzağa Zabolotnoyeni yağında «SS» divizyanı qaçıp qutulma süyegen ştabın qolğa almaq dep buyruq boldu.
Zabolotnoyeden ötgendoq tanklar esesçileni awtokolonnasına urunup qaldı da tobu pulemötu bulan atışıp içine girdi.
Güçlü maşinler duşmannı gübeli transporterların, gruzowiklerin süze turup yolnu eki yağasına taşlay başladı. Faşist kolonnanı üstüne qazaplanğan qahrulu atışıw qoşdu, tanklar awtobuslanı ağaçnı uwağı yimik uwatıp para-para ete, legkowoy awtomaşinleni tübüne salıp yança.
— Bu açuw-öç! — Arkadiy uçun. Bu sizge Arkadiyni qanı uçun! — dep qıçırıp terbedi Elmurza.
Buzulğan köpürnü yağında toqtağanda Elmurza eki yağın tergedi. Bir kilometr çaqı mezgilde yol wa yolnu eki de yağı taşlanğan temir töbeleni esge geltire edi. Awdarılğan gruzowikler wa awtobuslar türlü-türlü markalı wa firmalı mayşayğan legkowoy maşinler aldı-artı bilinmeygen küyde mara-majağa aylanğan edi. Top gülleler teşgen gübeli transporterlar yallay. Olanı sırlanğan qaburğaların yaşıl yalın yalay. Xarabası çıqğan temirleni arasında boz yaşıl wa qara opuraqları bulanğı faşist süyekler Elmurzanı gözüne epsiz ariw görüne, tübekler, awtomatlar, yançılğan kaskalar, protiwogazlar, çemodanlar pakarsız çaçılğan. Ştabnı dokumentlerini kağızları yarılğan yastıqnı aq tügü yimik yayılğan edi.
Elmurza bulanı barısınada cirgençli qaradı. Ol özünü maşinini yağında içinde aq sırıda bulan biraz yançılğan bankanı es etdi. Bir zaman özü de Karasöw da şulay sır bulan yañı tanklanı başnälarına nomerler yazğanı Elmurzanı esine geldi.
Ol atılıp tüşüp bankanı aldı. Onu içinde hali de köp sır qalğan. Elmurza yerge taşlanğan giççi gesmeçeni alıp, görünegen yerde yançılıp yatğan gübeli transporternu üstüne bardı, gesmeçeni sırğa da çomup oylaşdı. Tarıqlı orus söznü unutdu. «Tankistlerden birew sama gelmesmiken, baliki ol aytar edi» dep Elmurza hatta köpürge bağıp burulup da qaradı. Amma gele turup birew de görünmedi. Tankistler dögerçikleni şınjırlarında xotğana turup, özleni maşinlerin tergew bulan bek maşğul ediler. Elmurza gübeli transporternu üstüne, özünü ana tilinde zor güçü bulanğı «Açuw-öç!» degen sözleni ullu harplar bulan açıq etip yazdı. Elmurzanı yelegen hisler şo sözler bulan yaxşı añlaşıla edi. Ol şo sözleni duşmannı ters yığılğan tobunu temirine de, «Bossiñ» degen gruzowikni qaburğasına da yazdı. Soñ birisinden birisine bara turup, Elmurza opeladmiral, fiat, büik, reno, şkod wa ford markalı maşinleni kuzowlarına da şo sözleni yazdı. Yarım saqat çağı zamannı içinde esesçileni awtokolonnalarını qaburları «Açuw-öç!» degen aq yazıwlar bulan ala-qula boldu.
Gündüz Zabolotnoyege bizin asger bölükler geldi. Soldatlar, ofiserler özlege añlaşılmayğan yazıwlar bulan boyalğan dağıtılğan awtokolonnağa qarap, orusça tügül bu sihrulu yazıwlar neken dep bir-birine soray ediler.
Soldatlanı arasında qumuq tilni wa dağıstan adatnı bilegen birisi çığıp:
— Oh, oh! Bu bek erkek sözler. Olanı göçürmege qıyın. Olar «qaytarış» degen söznü añlata. Neçik alay da bir dağıstanlı tankist munda özünü ölgen qardaşı uçun faşistlerden öç alğan, — dedi.
Şondan soñ asgerni sıdırası xıylı zaman söylemey şıp toqtadı. Soldatlar günbatışdan eşitilegen top tawuşlağa tıñlay turup innemey yürüdüler.
Front sürlükgen yar yimik bolup günbatışğa bara. Bizin asger bölükler, geçe-gün gitlerçileni dağıta turup, özler alda qoyğan şaharlar bulan yurtlanı qaytarıp ala yürüy.
Şo gün tüşge taba Elmurza eki tank bulan güçlengen wzwodun Berezowka degen yurtğa yürütdü. Artğa tartılağan faşistleni yurtğa ot salmağa qoymay quwmağa gerek edi.
Orta yolğa çağı yürügende bular razwedbatalonnu [istixbarat batalonnu — m.a.] gübelengen maşinine qarşı boldular. Elmurza toqtama qoyup razwedçiklege [istixbaratçılağa — m.a.]:
— Netdigiz, Berezowkağa girmege bajarıldımı ? — dep soradı.
— Bajarılmadı…yurtnu eteginde güçlü atışdılar, haranğa qutulduq.
— Toplarmı?
— Tügül, pulemötlar.
— Özlügünden yürüygen wa başğa toplar es etmedigizmi?
— Gesip aytma bolmayman. Görmedik, — dedi gübelengen maşinni komandiri.
Elmurza eki tank bulan yurtğa yuwuq barmağa toqtaşdı, qalğan tanklağa arada yarım kilometr çaqı mezgil qoyup artda gele turmaqnı buyurdu.
Berezowkanı mülkleri görünme başlağanda duşmannı tanklağa qarşı batareyaları cawap bermey çıdamas dep alğasağan Elmurza art-artından üç keren — atışdı. Tek faşistleni hillası tankistlerden ozdu. Tanklar yurtğa yetişe turup, duşmannı topçuları tanklağa qarşı urağan toplanı üylerden çığarıp atışdılar. Başlap Elmurzanı tankın, bir minutdan soñ ekinçi maşinni de yallatdılar. Artdan gelegen üç tank geri buruldu.
Elmurzanı tankı yallay…Haydawçu da radist de ölgen. Elmurza bulan başnör lükden çıqma qaradılar, heç bajarılmay. Lük açılmay. Topnu güllesi tiymekni güçünden lük açılmayğan bolup qalğanğa inanğan Elmurza:
— Oh, sen eliwaş! — dep sögüşdü.
Tütün bulanı gözlerin açıtdıra. Yalın qolların yalama tura. Tınış almağa bek qıyın «netme gerek?.. Ya şulay ölmek?.. üydegilege bu gezik de cawap yazma çola…» dep oylaşmaqda qolunda ulanı bulan Maryam, anası, Zuhra, Temirgerey, ullu anası Daray göz aldında toqtadılar.
Ekinçiley tiygen top gülle tanknı dağı da çayqadı wa lük açılıp getdi. Maşinni içine qattı küyde taza hawa aqdı.
— Ay sawbol, şu gülleñ uçun! — dep canlanğan Elmurza yaralanğan başnörni başlap teberip tüşürüp artı bulan özü de atıldı. Üstünde yallayğan opuraqda yañurday yawağan güllede qulaq yoq: Elmurza da, başnör da batmaqlıqğa çaba turup batmaqlıqnı qurutmağa qazılğan tatawulğa tüşmekde üstündegi güyegen opuraqları sunğa suğulğan kesew yimik pışılladı. Tınışın gerip alğan Elmurza asta bulan tatawuldan başın çığardı. Yüze bölekleni içinde bar zat şurxulladı [baliki, qajıllamaq, şaxıllamaq, xaşıllamaq, waxıllamaq, şıtırlamaq, şuwullamaq — m.a.]. Ala-qula plaşpalatkalağa [plaş çatır — m.a.] çırmalğan eki faşist yaşına turup bulağa yuwuq geleken. Birisi çi qolunda parabelum, birewüsünü qolunda pistolet [tabança — m.a.] — pulemöt bar. Elmurza tez quburdan pistoletin çığarıp ekige mindirip oñayına yatdı. Onu terbenişin es etgen duşmanlar.
— Zdawaysä!.. Ruki werx!.. dep ekisi birçe qıçırdılar.
Elmurza çaqdı aldağısı awdu. Pistolet pulemet bulanğısı abdırap qatqaqğa [qatğaqğa, xolalı yer, qantarlı yer — m.a.] sürünüp yığıldı. Başnör onu üstüne bir atılmaq bulan sülçe-biçaq basıp yerinde öltürdü.
Elmurza aylanasın tergedi. Yuwuqda faşistler yoq. Tatawulnu qırıyında yañı sürülgen yer bar, onu ari yağı — çalınmağan ullu budaylıq.
— Oh, budaylağa yetişme bir küy busa çı, — dedi başnör.
— Soñ çu biz qutuladıq, — dep Elmurza onu fikrusun gertiledi.
Olar tatawulnu xırına xarmana turup terbendiler. Suw bir-birde xırdanğa yetişe. Elmurza başın göterip dağı da qaramaq bulan awtomat yawdurdu, bulanı töbesine tiye-tiymey gülleler cuwullap oynadı. Duşmannı awtomatçigi olanı dağı da tatawulğa çomulmağa borç- lu etdi. Atışıwğa qarağanda awtomatçik bulağa köp yuwuqda bolmağa gerek. Elmurza başın dağı çığarmajaq boldu: «Qoy, men ölgen dep tursunlar» dep oylaşdı o. Uzaq qalmay abat alıw eşitildi. Elmurza asta gözün qaratmaq bulan yüze bölekleni başı terbe- negenni es etdi. Bu gezik mundan aldınlıq etgen başnör olağa eki keren atışdı. Ülküler dağı terbenmedi. Awtomatçik ölgen busa yaray edi. Tatawuldan saqlıqda çığıp bular yañı sürülgen sabanlıq bulan süykeldiler. Dımlıqdan yabuşağan topraqa bulanı harakatın qıyınlaşdıra edi. Şu yerde Elmurzanı esine Hacimurat yoldaşları da bulan qaçıp barağanda çaltik tarlawlağa batıwğa girip qalğanlıq esine geldi…«Terekni quçaqlap ere turup ölgende ol sawdur dep aytıp duşmanlar Hacimuratnı üstüne barma- ğa qorqğanlar…Ölgen soñ da duşmanlanı qartıllatağan küyde bolma tarıq» dep yahlığına yah qoşdu Elmurza.
Bular balçıq topraqnı içi bulan köp zaman süykeldiler…
Bişgen aşlıqlanı iyisi bek lezzetli bola, amma accalnı qorqunçluğundan da qutulup ölmey yaşajağıñnı bilgendegi lezzetlik ondan miñ keren de ariw bola. Başnöru bulan Elmurza orulmağan budaylıqğa girgendoq, olar çalqasından yatıp yal alağanda bişgen budaylanı iyisi hanqıyğan ariw hawanı lezzet bulan yuta ediler.
Axşamnı qarañısı güçlendi…Geçeni yarığı artdı. Qarqaranı moyuğanlığı, qorqunçluqda bolğanlığıñ bilinme başladı. Sozulup yatıp, gözleriñni de paraxat yumup, yetti geçe yetti gün uyanmay uxlağan nart yimik yatmağa süyesen. Netesen uxlamağa yaramay. Bizinkileni bar yerin izleme tarıq.
Yulduzlardan, toplanı tawuşundan baş ala turup bular daw yürülüp turağan, bizin asger bölükler alğa yürüygen yerge aşlıqlanı içi bulan geçeni uzağında yürüdüler.
Ertenge bular özlenikilege yetişdiler. Tüşge tank polk toqtağan yerge gelse de remontçulardan qayrı birewnü de tapmadılar. Elmurza şoförğa.
— Bizinkiler qayda? — dep soradı.
— Qayda degen ne?.. Bilmeymisen faşistler sınsıyğan yerlerde…Bizge hali bizinkileni artından yetişme köp zaman tarıq.
Şoförnu yorawu tüz bolup çıqdı. Bular özleni polkun izley turup dörtünçü gün artından haran yetişdiler.
Blindajğa girgende polknu komandiri Elmurzağa k arap:
— Görügüz, yoldaşlar, Cumagulow o dünyadan dağı da qaytıp gelgen.
Podpolkownik Tideman Elmurzanı qısıp quçaqlağan soñ buğar özünü qaytğan küyünü haqında adamşawlu raport bermege de qoymadı.
— Biz çi seni öltürgen dep turadıq…Demek ömürügüz uzaq bolajaq…, — dep polknu komandiri söyleygen küyün alışdırdı. Sizin qoççaq işigizge gelsek, yoldaş kapitan, bir sutkanı içinde art-artından görsetgen bir neçaqı qoççaqlığıznı haqında örge
bildirgenbiz. Ölgenge hisap etsek de sizge Sovet Soyuznu igiti degen atnı bermekni tiyişli görüp yazğanbız. Saw ekenigizni hali bildirerbiz.
Elmurza uyalğanlığından aytma zat da bilmedi. Üyüne kağız yazma bolmay qalğanlığı esine gelip komandirine laqırnı şondan başladı.
— Getme iznu berigiz, yoldaş podpolkownik! Üydegilege kağız yazmağa tarıq, ölgen dep xabar alıp qoymasınlar…
— Barığız, bar…Cuwunuğuz, giyinigiz…İntendantdan kapitan pogonlanı da alıp, bir sahatdan munda geligiz. Munda bizin trofeynıy sursatıbızdan qalıp, dağı da aşama-içme zatıbız bar. Seni qaytıwuñnu sawluğundan olturarbız.
Şo geçesindoq Elmurza polknu razwedçikleri bulan trofeynıy gübeli transporterğa da minip Bobruyskğa getdi. Ol suwnu ne yerinden geçmege gerekni tüz belgiledi. Bu geltirgen maʼlümatlardan paydalanğan polk şaharnı tınç almağa boldu, şo sayalı da oğar Bobruysk tank polku degen at berildi.
Uzaq qalmay çıqğan SSSR-ni Ör Sovetini Prezidiumunu ukazı bulan Elmurzağa Sovet Soyuznu İgiti degen sıylı at berildi. Komandirler buğar tuwğan Eli Bawyurtğa barıp gelmege otpusk da berdi.
Üyüne barağan yolunda Elmurza Arkadiy Karasöwnu yurtuna da tiydi.