Ичделик
Latin Ночь День
  • Китапны гьакъында
  • Гириш сёз
  • Баш сёз
  • Баянлыкъ
  • «Чатакъ йыр».
  • «Дюньялар башгъа айланса сюебиз».
  • «Батыр булан къурдаш бол».
  • «Эренлер деген булан эр болмас».
  • «Эр герек».
  • «Къарагъайлар бою къакъ элме».
  • «Сыйдан тюшдю ойболатлар къылавлу».
  • «Къазанлайын ичибизни къайнатып».
  • «Тюшдюк темир тузакъгъа».
  • «Уьч йыллагъа мен олжасыз ятайым».
  • «Девюр-девюр, питне девюр заманда».
  • «Агь! деген булан артмай кёмеклер».
  • «Жан агъалар, сизге дуа аманат».
  • «Кант эте деп айып этме ярамас».
  • «Гьей, уланлар, оьмюрюгюз онг гетсин».
  • «Балам! десе бавур эти ачыйгъан».
  • «Гёргенибиз юреклеге сыйышмай».
  • «Эммеклерим гелип тюше эсиме…».
  • «Аргъумакъдай асав эрлеге».
  • «Кёклеге тик улуй гетген окъ йимик».
  • «Бутакълагъа бёртюп чыкъгъан бюрлерим».
  • «Ойлагъан сайын бизге ой бола…».
  • «Бары да зат бар Къазакъны эсинде…».
  • «Насип».
  • «Заман бизге гьали шулай айлангъан…».
  • «Асхар тав, сенден бийик тав болмас».
  • «Заман гелир…».
  • «Белсенигиз, бек тутугъуз тюбеклер».
  • «Такъмакъ йыр».
  • «Гьакъыллы эсин ютмас».
  • «Чапгъан гюн шатлыкъ этмес».
  • «Бавланы балкъып чыкъгъан бюрю эдим».
  • «Не билейим, юз дынкъы бар ханланы…».
  • «Абдулмуслим хан шавхал».
  • «Яхсайланы яйнап чыкъгъан булагъы».
  • «Мугьаммат-эфенди Османовгъа кагъыз».
  • «Уцуму уллу Хасайбек».
  • 1966-нчы йылда китапчасындан алынгъан.
  • «Шамилни йыры»
  • «Къызмеди?»
  • «Гетгенибиз гёкшамарал гюз эди».
  • «Заман гелир» деген китапдан (Анжикъала, 1980-нчи йыл).
  • «Биз де негет байладыкъ»
  • «Кирпиге айтсам тюгюлмен деп ант эте»
  • «Тюлкю, хошгелдинг, хошгелдинг…»
  • «Сюлюкню йыры»
  • «Сибиртки чакъы сазан ёкъ»
  • «Ай тувар Аршны ярып»
  • «Ямучунгну баву узун»
  • «Ат туягъын тай басар»
  • «Сувсунуна нар герек»
  • «Батман-батман бал ичип…»
  • «Гесек-гесек булут геле»
  • «Тавланы алашаракъ туманы»
  • «Бурма чачлы аривню»
  • «Кёклени булут алсын…»
  • «Бавда юзюм алагёз»
  • «Булут ярып, гюн чыкъса»
  • «Ананай десем….»
  • «Чубарала тастарынг»
  • «Хамур салагъан чара»
  • «Акъташдан агъыммыкен?»
  • «Тышкъариден къурдашынгны мунгайтма».
  • «Атолулар ярлыдыр деп хорлама».
  • «Батыр эрге яман олжа тарыса».
  • «Оьзекли сувлар оьрге акъмас».
  • «Денгиз уьстде геме де ёкъ».
  • «Эренлеге эмсиз гюнлер кёп болур».
  • «Негетине ким етер».
  • «Къонакъ уьйде уллу сёйлер осаллар…».
  • «Къой дегенде, къоймай зулму этген сонг».
  • «Эренлени осаллыгъын шундан бил».
  • «Папахларын къынгыр салып башына».
  • «Яманлагъа Аллагьны минг налаты».
  • «Саргъайып бир сари танглар къатгъанда».
  • «Аналардан шулай тувгъан къазакъман».
  • «Къыргъынлар кёп – савутланы къынайыкъ».
  • «Эллерде гьуя къувун дегенде».
  • «Ягъаланы басып яв гелсе».
  • «Батырлар тувра чабып бет табар».
  • «Осаллар оьктем сёйлер пулундан».
  • «Янгызлыкъ булан ярлылыкъ».
  • «Аналаны къыркъ тамуру – къыркъ жаны».
  • «Кёкюредим мен талайсыз кёк йимик».
  • «Гьавалагъа къара лачин талпынса».
  • «Талагъан булан булар тоймады».
  • «Маскевлеге тувра салгъан ёл да бар».
  • «Мен къазакъман, къазакъман».
  • «Эл билсин деп яздыкъ деюп агъларам».
  • «Тамакъгъа татли, тили бал».
  • «Таргъуну алды дерия-денгиз дегиз».
  • «Шавхал бийим – шагь бийим».
  • «Кёкюрегим тешип чыкъгъан окъ болду».
  • «Чинарлар беллеринден чорт сынса».
  • «Артын таптап иерчени оьсмесе».
  • «Гьайт, уланлар, не этме герек бурада?».
  • «Ябагъылы къара алаша минсем де».
  • «Къубагъалы тавлар ташлар увалып».
  • «Иелмесин, сени бутакъларынг сынмасын».
  • «Аталардан сендей улан аз тувар».
  • «Кёкдеги булутлардай салкъынлы».
  • «Къара ерни къаргъамагъа гьал да ёкъ».
  • «Ахшамлардан сонг гюн тувмас».
  • «Насип къайда, биз къайда».
  • «Гёзлеге шавла берген нюр эдинг».
  • «Болмайбыз кюлеп, ойнап».
  • «Бетинг ёкъму уялма…».
  • «Кёкрегимде кёклер йимик кёкюреп».
  • «Очарларда ярлы уланлар баш иксе».
  • «Дюньяны къызбай бийлер къуршагъан».
  • «Гемелер гечмес гючлю денгизлер».
  • «Бюкген билек талгъынча…».
  • «Ерлеге яшыл отлар битерми?».
  • «Бу дюньяда сюйген кюйде ким яшар…».
  • «Гьар бир затда бир минг бар».
  • «Атасы оьлмек – Асхар таву йыгъылмакъ…».
  • «Ай къанатлы къаракъуш…».
  • «Тюнегюн бар эр уланлар бугюн ёкъ…».
  • «Тамурлары тавну-тюзню къуршагъан…». МЕТИНСИЗ
  • «Эр уланлар…» МЕТИНСИЗ
  • «Гюемен, вая, дослар, гюемен» МЕТИНСИЗ
  • Профессор И. Керимни баянлыкъларыны гьакъында
  • «Такъмакъ йыр»
  • Муаллифден

Баш сёз

Бир нече йыллар алдын магъа ана тилден, адабиятдан дарс береген муаллимлени дарсларында болмагъа тюшдю. Мени насибиме яш муаллимлеге Йырчы Къазакъны «Гетгенибиз гёкша марал гюз эди» деген шиърусуну бир нече сёзлерини маънасын англатмагъа тюшдю. Дарсдан сонг этилеген багьалав анализни вакътисинде, ишни натижасын чыгъарагъанда, шо йырдагъы бир хыйлы чет сёзлени маъналарын муаллим оьзю де билмейгени аян болду. Мунда янгыз муаллимлени хатасын гёрсетмек деген ойдан, муратдан кёп арекмен.

Айтагъаным, гьар муаллим ишине нечакъы къасткъылып гьазирлик иш гёрсе де, кёмекчи усул (метод) гёрсетивлер, къошум адабият, билимлерин камиллешдирме болардай ахтарыв илму маълуматлар къолда болмаса, кютюлме герекли ишлер де алгъа юрюмес. Шо янындан алгъанда, Ибадулла Гьажини «Йырчы Къазакъны асарларыны сёзлюгю» деген китапчасы муаллимлеге стол китабы болажакъгъа шеклик этмейбиз. Муаллифни бир-бир сёзлеге берилеген баянлыкъларын толу кюйде къабул этмесек де, бар кюйде, алмашынывлар этмейли бермекни маслагьат гёрдюк. Себеби: къой, яратывчу къайдада ишлейген муаллимлер де, бу китапны гьакъында оьз ойларын, пикруларын айтар ва шоллукъда китап экинчилей, уьчюнчюлей къайтарылып, толумлашдырылып басмадан чыгъар.

Ата-бабалардан «асрулар сёзге гелген» айтывларыбыз, аталар сёзлерибиз де бир гюнден, бир йылдан жыйылгъан тил байлыгъыбыз тюгюл. Тек нечик болса да, янгылыкъ излевчю Ибадулла Гьажи этген ишни тузу-бурчу, жыжыгъы барлыгъы бизин сююндюре, неге тюгюл, алимлер тартма болмасдай арбагъа егилген ахтарывуну язывларыны хайыр пайдасы тилни уьстюнде ишлейгенлеге, муаллимлеге, айрокъда яш наслуну вакиллерине тиежегине гьакъ инанабыз. Шолай болгъанда милли машгъур шаирибиз Йырчы Къазакъны йырлары булан янаша китап охуйгъан гьар къумукъну столунда Ибадулла Гьажини бу китабы да болажакъны бирев де инкар этип болмас.

Магьаррам Алимгьажи.

Алдагъы бёлюкгеСонггъу бёлюкге