ЯШЛАГЪА НАСИГЬАТЛЫ ТЮРК
Уьч йыл битеген Мугъаммат-Аввал атлы бир яшыбыз бар эди. Бу тюркню1 огъар насигьат учун деп башлагъан эдик. Тамам да болгъунчагъа, оьзю мисгин дюнъядан гетди. Огъар да, бизге де, сизге де Аллагъу таъала рагьмат этсин! Инна ли-ллагьи ва инна илайгъи ражиъун✻.
Атанг айта, эшит, Мугьаммат-Аввал, Васияты сагъа, сен этме мугьмал.
Илмудан оьзгени уллулукъ билме, Огъар етмей туруп, оьзгеге гелме. Пайдасыз бош заман гетмесин, вёре, Билимингни артдыр пагьмунга гёре.
Алтундан сыйлы бил гьар сагьатынгны, Пайдасыз йиберме, тут саниатынгны. Бир сагьатынг гетсе пайдасыз ёлгъа, Минг алтун берсенг де гелмежакъ къолгъа.
Бар затдан алдын оьз напсингни таны, Андан сонг ойла: ким яратгъан аны. Недир буйрукълары Яратгъанынгны, Не учун яратгъан алты санынгны.
Аллагьгъа ибадат болсун адатынг, Оьлюм болсун сени унутмас затынг, Аллагьдан къоркъмакъны юрют гьар ерде. Вёре адамны да инжитме бир де.
Бу ахыргъы дёрт — зат шариъат ёлдур, Бары ваъзаланы гьасили олдур. Аллагьны буйругъун тамам этген сонг, Пайгъамбаргъа табиъ болуп гетген сонг,
Къылыкъдан яхшы зат ёкъдур аламда, Ол болмагъан гиши тюгюл адам да. Жыяжакъ, ким тутса яхшы къылыгъын, Дюнья-ахыратны бар яхшылыгъын.
Гьеч ерде сен оьктемликни юрютме, Гишини оьзюнгден кем гьисап этме. Оьктемликни юрютмес камил гиши, Нукъсан гишилени шол болур иши.
Емиши бар терек — алаша терек, Даим оьрге багъар емишсиз терек, Бирев уллулукъну бек сюе буса, Етип болмай, юреги гюе буса,
Оьктемлик шол гишини адатыдыр, Даим айрылмайгъан ёлдаш затыдыр. Мунафикъни болур уьч аламаты: Биринчи — аманатгъа хыянаты,
Экинчи — сёзюне къошулмакъ ялгъан, Абурсуз зтер ол, йыракъ бол андан. Уьчюнчю — ваъдагъа хилаф болмагъы, Адамсызлыкъгъа ол тюз этер дагъы.
Чакъда бир ачлыкъдан бетингни бурма, Даим къурсагъынгны толтура турма. Гьар сюйгенин ашай турмакъ да гьаман — Ярыкъ пагьмуланы сёндюрюр, инан.
Ашамакъны бил сен яшамакъ учун, Тюгюлдюр яшамакъ — ашамакъ учун. Къурсакъгъа гиреген затны гьайында, Ким буса аны сёйлеп гьар сайын да,
Къурсакъдан чыгъагъан затына къадар Къыйматы да болур, инан сен, огъар. Пакъырлыкъгъа сабур ёкъ бу заманда, Мингден бир гишиде болгъан гьаман да.
Байлыкъны далап, эт етишсенг огъар Гьюрметинг сакъланыр, гёрмей бир зарар. Сёзю батар чакъы байлыкъны сюймакъ — Алим гишиге ол макъталгъаны гьакъ.
Нече савабы кёп ишлер гёрюне, Байлыкъ булан тюгюл гелмей бирине. Муталимликде сен билмейгенингни Яшырма, сорай тур, гьар сюйгенингни.
Билеменлик болса? бил — илму болмас, Толгъан буса, савут бирдагъы толмас. Гьар сенден озгъандан оху, уялма; Устаз танглай туруп, илмусуз къалма.
Устазны бек сакъламасанг гьюрметин, Бил, яхшылыкъ ёрап бакъдырмас бетин. Сенде устазлыкъны гёрсенг бир заман, Ол заман салырсан бу сёзге иман.
Гьюрметинг къадардыр бакъмагъы аны, Сонг гьюрметингни бакъмагъынгдан таны. Гьар бир затдан илму сыйлыдыр, амма Сыйсызлыкъда тюгюл болмайсан алма.
Гьар заман безенип мыйыгъынг бурма, Даим опуракъны гьайында турма. Ол буса гишини тутгъан адаты — Опурагъы къадар болур къыйматы.
Муталим бу затлагъа болса машгъул — Талайсызлыгъына аламатдыр ол. Герти къасты болса илмуда аны, Бу жура затлагъа болмас заманы.
Муталимликни бирдагъы балагъы — Къатын-къыздыр дюньялыкъны матагьы. Уллулукъда-сыйда болса юрегинг, Къатын-къыз болмасын сени герегинг.
Оланы артындан айланса гиши, Абурсузлукъ табар, онг болмас иши. Оланы къой, адам болма далап эт, Ярты ёлда къалма, билип-сорап эт.
Адам адам болса гьар иши бютюн, — Бир гюнден табулур юз къыз, минг къатун.
Адамлыкъ беш ерде танылыр, инан, Бир-бир тутуп сагъа этейим баян: Бириси — сапардыр, вёре, сен анда. Ёлдашынгны гёнгюн авла гьаман да.
Къуллугъуна юрю, сёзюне тынгла, Къуллукъ этген бийлик табадыр, англа. Бири — хоншулукъдур, гётер зарарын, Яхшылыкъгъа гёрсет имкан къадарын.
Сатув-алувдадыр олардан бири, Кёп гиши намусун бузагъан ери. Сатувда чомартлыкъ — яхшы къылыкъдыр, Кёп чайнамакъ аны — адамсызлыкъдыр.
Бириси — борчдур, ол адамны гьакъкъы, Тез табушдур, гючюнг етишген чакъы. Ваъдадыр — бириси, ким этсе аны, Хилафлыкъ ярамас, сав буса жаны.
Адамны яхшысы — бу беш де ерде Билинир, оьзгесин акътарма бир де. Масжитде йыгъыл-тур этмакъ учун да, Билинмес, юз гьажгъа гетмакъ учун да…
Бу ерге етгенде, насигьат этип, Къыйын этдинг магъа дюньядан гетип. Бир-эки сёз дагъы бар эди айтма, Амма эп ёкъ сагъа ёлунгдан къайтма.
Сен сюер деп язгъан эдим буланы, Авур сама гёрмедингму оланы? Юрютмесем рази болмас деп ойлап. Хатиримни бузмай гетмакъны сайлап?
Оьз маслагьатынгны излеген заман, Мен неге гелмедим эсинге гьаман?
Женнетде табушдурсун бизин Аллагь. Аллагьдан гелгенге — алгьамдулиЛлагь.
(«Дуа мажмуъ». Темирханшура, 1911 й., 213—216 б.)