Бир-эки сёз
Ай дин къардаш. Биз алгьамдулиЛлагь бусурман да болуп, ахыратда женнет-жагьаннем де барлыгъына инангъандан сонг, дин ягъына къарамасакъ да болмай. Къарамасакъ, аз заман дюньяда рагьат яшасакъ да, ахыратда адамны хыялына гелмес даражада узакъ заман гючлю азаплар чегежакъбыз. Гьали турагъан ерибиз дюнья болмакъ саялы, дюнья ягъына къарамасакъ да ярамай. Къарамасакъ, оьзге вилаятланы халкъы байлыкъда-рагьатда туруп, биз буса пакъырлыкъда-къыйынлыкъда туражакъбыз. Андан башгъа да, оьзгелер бизин гьайванланы гьисабында гёрюп, гьар заман хорлукъну-эсгикликни гёзю булан къаражакълар. Олар бийлени даражасына минип, биз буса къулланы манзилине тюшежакъбыз.
Пайгъамбар ﷺ бир гьадисинде: «Мени умметимни инг яхшылары ахырат учун дюньясын къойгъанлары да тюгюлдюр, дюнья учун ахыратын къойгъанлары да тюгюлдюр, — дюньяны да, ахыратны да экисин де гьасил этгенлеридир», — деп бар. Шону учун, бизин де къастыбыз — дин къардашларыбызгъа дин ягъындан да, дюнья ягъындан да зат англатып, оьз вилаятыбызны оьзге вилаятлагъа ошатмакъдыр. Аллагьу таъла тавфикъ берсе, оьзге вилаятларда бар гьар тюрлю затдан бир китап язып, оьзге халкъ гёрген затланы ергеси-езиги булан, бир аз да арив этип, бизин халкъгъа да гёрсетежакъбыз. Бизден аввалгъылар жагьиллерибиз учун оьз тилибиз булан гьеч бир китап язмагъан тапдыкъ. Оьзге вилаятланы алимлери язгъанлар.
Дин къардашларыбызны янгыз бир якъгъа бакъдырып, оьзге ягъын унутуп къалдырагъан кюйде иш этмей, дин ягъын да, дюнья ягъын да бир йимик юрютмеге хыялыбыз бар. Эсгерилген бу затланы яхшы тюшюнмейгенлеринден бир табун, бизин дюнья ягъындан язгъан затларыбызгъа айып этелер. Бир оьзге табун буса, янгыз дюнья ягъындан язып тургъаныбызны сюелер. Аввалгъы табун, динибизни юрютсек, дюньяда некъадар къолайсыз яшавлукъ этсек де къайырмайлар. Экинчи табун, дюньябыз тизив болса, намазны, оразаны къойсакъ да эрши гёрмейлер. Аввалгъы табун тезден берли бар эди. Олар бизге айып этмеге сюйгенде, йырлар-масаллар язылгъан китабыбызны гёрсетедилер. Биз де олагъа къаршы жаваплар язгъан эдик. Экинчи табун гьали загьир болду. Булар буса бизге къаршы сёйлеме сюйгенде, «Ал-гьайъату-л-исламийа» деген китабыбызны, «Дуа мажмуъ» деген китабыбызны туталар. Бу табундан бирлери оьзлер айтагъан затны газетлерден бирлерине йиберип де яздырдылар. Биз булагъа да къаршы жаваплар яздыкъ.
Гьали экисин де тартиби булан мунда да язып къоймакъ арив гёрюндю. Инсан хатасыз болмас. Эс тапдырмакъ айып тюгюл. Амма ишни гьакъыкъатын яхшы ойлашып, сонг сёйлемели. Оьзлер гьали билегенни биз йигирма йыл алъякъда билген бусакъ ярай.
(«Янгы мавлид». Темирханшура, 1913 йыл, 86—88 б.)