Tülkünü yomağı
Bir bolğan, bir bolmağan, bir yerde yaşap turağan bir tülkü bolğan.
Bir keren şo tülkü ağaçlıqdan getip barağanda, ayağına tegenek gire. Olay ete, bulay ete — heç çığarma bolmay. Etme küy tapmay, amalsız bolup, yurtğa bağıp yürüy.
Qaray, bir tüñülükden tütün çığa. Şunda kömek etme adam bolma gerek dep, şo üyge girip bara. Üyde busa bir qatın ekmek bişirip tura. Tülkü oğar:
— Ayağıma tegenek girip qaldı, çığarsana, — dep tiley.
— Çığarayım, wollah, — dep, qatın ine bulan tegenekni çığarıp alıp, otğa taşlay.
Biraz zaman olturup turğan soñ tülkü:
— Qayda, tegenegimni ber, üyge getmesem bolmay, — dey.
— Huya, onu çu men otğa taşladım! — dey qatın.
— Nege taşlay ediñ dağı! — dep açuwlana tülkü.
— Huya, tegenekni ne etesen! — dep, qatın tamaşa bola.
— Sağa ne awara — tarıq. Tegenek meniki — ber! Yada ornuna bir ekmek ber.
— Heyler, bu ne söyley! — dey qatın. — Tegenekge ekmek beremi?!
— Yada tegenegimni ber, yada ekmegiñni.
— Bermesmen! — dey qatın.
— Berersen, wollah, şulay etsem! — dep, tülkü qağıp alıp bir ekmekni de, qaçıp gete. Qatın da artından qıçıra qala.
Qatın onda qalsın, biz geleyik tülküge.
Ekmekni de alıp, yırlay turup, tülkü soñ bir başğa abzarğa gire.
Ondağı bir qatınğa:
— Hey, qatın, şu ekmegim sizde tursun, bir aylanıp geleyim, — dey.
— Yaxşı, — dep, qatın ekmekni xasige sala. Soñ tülkü getgende oylaşa:
— Tülküge ekmek ne tarıq? Onu tawuqlarım aşap qoydu desem, tülkü ne etejek edi? — dep, alıp ekmekni aşap qoya.
Tülkü birazdan qaytıp gelip:
— Qayda, ekmegimni ber, qaytaman, — dey.
— Ekmekni tawuqlarım aşap qoyduçu, — dey qatın.
— Nege aşamağa qoyduñ dağı! — dep açuwlana tülkü. — Yada ekmegimni ber, yada tawuğuñnu ber, — dey.
Qatın:
— Bermesmen! — dey.
— Berersen, şulay etsem! — dep, tülkü, munu tawuğun da alıp, qaça.
Şo tawuqnu da alıp, bir başğa üyge gire, onda da, tawuq birazğa sizde tursun dep, çığıp gete. Üynü yessi oylaşa:
— Ay, tawuqnu qozum öltürüp qoydu dermen, tülkü netejek edi? — dep, soydurup şonda tawuqnu, aş etip, aşap qoya.
Tülkü qaytıp gelip:
— Tawuğumnu ber, getmesem bolmay, — dey. Qatın:
— Wollah, onu qozum öltürüp qoydu! — dey.
— Bir zat da bilmeymen: ya tawuğumnu, yada şo qozuñnu ber! — dep, tülkü açuwlana.
— Huya, tawuqğa qozu beremi! — dey qatın.
— Ber!
— Bermesmen!
— Berersen, şulay etsem! — dep, tülkü qağıp alıp qozunu da sulah yutğanday bolup gete.
Soñ eltip bir başğa qatınğa, ayta:
— Göz qarata tursana şu qozuma, men bir aylanıp geleyim, — dep.
— Yaxşı, qararman, — dey o qatın da. Tülkü getgende busa oylaşa:
— Şu qozunu qızım öltürüp qoydu desem, ne bolajaq edi! — dep, alıp şonda, soydurtup qozunu da, aş da etip, aşaylar.
Tülkü, qaytıp gelip:
— Hı, qayda, qozumnu ber, geteyim, — dey.
— Wollah, qızım oynatağanda, bilmeyli qozuñnu öltürüp qoydu! — dey qatın.
— Öltürüp qoydu?!
— Wollah, qoydu! — dey qatın.
— Men bir zat da bilmeymen: ya qozumnu ber, yada qızıñnı ber! — dep, qanığa tülkü.
— Huya, qozu uçun qızın beremi? Bermesmen! — dey qatın.
— Berersen!
— Wollah, bermesmen xari!
— Wollah, berersen xari, şulay etsem! — dep, tülkü, qıznı da alıp, qaçıp gete.
Qaça, qaça, soñ, yıraqğa çıqğanda qıznı bir dorbağa da salıp, dorbanı bek baylap, qıdıra gete.
Bu zamanda qoy bağıp turağan qoyçular qız salınğan dorbanı üstüne gelip qalalar.
— Wah, yar yağada bu ne dorba! — dep tamaşa bolup, onu açıp qaraylar, qarasa — içinde bir alämatday ariw qızyaş!
— Sen netesen munda? — dep soraylar. Qız iş neçik bolğannı barın da ayta.
— Biz eterbiz oğar etegenni! — dep, qoyçular çığarıp dorbadan qıznı, onu ornuna güçükler salıp qoyalar.
Bir zamandan, bir çaqdan tülkü bulay yırlay turup qaytıp gele:
— Ay, meni tegenegim, Tegenek berip alğan ekmegim, Ekmek berip alğan tawuğum, Tawuq berip alğan qozum, Qozu berip alğan qızım, Amayıñnı «u-u-çça!» et çi!
— dep, dorbanı quçaqlay. İçindegi güçükler «hans-huns!» dep yibereler. Olardan qorqup, tülkü yardan dögerep, para-para bola.
Oñmay-ösmey tülkü qalsın, oñup-ösüp biz qalayıq!