Çaltikden çilaw etgen ayuwnu yomağı
Bir bolğan, bir bolmağan, bir ayuw da, bir qaban da, bir börü de bir saban bolğan. Bulanı xonşusuda tülkü de, qoyan da, mişik de bir saban bolğan. Bu eki de saban güzlük saban süre bolğanlar. Birinçi sabannı odamanı ayuw, ekinçi sabannı odamanı tülkü bolğan. Amma ayuw da, qaban da, börü de — yçöwü de tülküden zalim bek qorqa bolğanlar.
Bir gün ayuw ayta: — Yaxari, yaşlar, çilaw esime tüşüp tura, çaltik busa, çilaw eter edik, — dep.
Qaban: — Çaltik bolur: men barıp, Temirawuldan bir çeren çaltik urlap gelirmen, — dep, gete.
Börü: — Men de bir qoy urlayım, – dep, gete.
Ayuw: — Olay busa, men de Köstek bazardan may urlayım, — dep, gete.
Qaban Temirawuldan bir çeren çaltik urlap gele. Börü de Bawtoğaydan bir mal alıp qaça. Ayuw Köstek bazarğa barıp, eki ayağını ystünde ereterup, biyip, xalqnı kületip yürüy turup, axır — bir qatınnı aldında satma salğan süyreme bulan mayı bolğan — şonu alıp qaça.
Bular qoşuna barıp, qoşunu aldın tazalap, çaltikni salıp, taptap, salamın da taydırıp, soñ ystüne maynı da tögüp, qoynu da uwaq tuwrap, ystüne yayıp, taptap yibereler. Yaxşı bulğap, töbe de etip, aşama olturalar. Amma börü busa içinden etlerin çöplep aşay bolğan. Ayuw qolu bulan börünü başına ura.
Börü: — Yaxari, ayuw-aqay, ne urasan?! – dey.
Ayuw: — Senden başğalar da etin süye ekenge uraman! – dey.
Bular aşap toyalar, amma çilaw bitmey. Bular çilawnu qalğanın cıyıp, qoşnu içine de salıp, börüge ayta:
— Bar, tülkü-aqayğa yaşlanı da alıp çilaw aşama gel dep ayt, xonşuda da turup, biz çilaw etgenni bilse, çaqırmadı dep, ayıp eter, — dep.
Börünü yibere, amma özler tülküden qorqup, ayuw qoşnu artındağı terekge mine, qaban terekni tübündegi ölenleni içine girip yata.
Börü yuwuq barıp: — Wa, tülkü-aqay, sağa yaşlanı da alıp, ayuw-aqaw çilaw aşama gel dep ayta! – dep qıçıra.
Tülkü-aqay: — Başğa barıp, sabannı da tuwarıp, gelirbiz, — dey.
Börü tez qaytıp qoşğa gele. Qoşda ayuwlanı da tapmay, qoşnu bir müyüşüne salamlanı cıyıp, tübüne girip qala.
Tülkü—aqay: — Yaşlar, tuwarığız sabannı, barmasaq, ayuw—aqaynı xatiri qalır, – dep ayta.
Olar sabannı da tuwarıp, baralar. Barsa, qoşda çilaw da bar, özler — yoq.
Tülkü-aqay: — Bular qayda getgen eken? Olturuğuz, aşay turayıq, — dep, olturup aşaylar.
Aşap turağanda mişik: — Tülkü-aqay, eşikge barajaq edim, – dey.
Tülkü: — Hay, Allah alğır, aşayğanda eşikge barağan küyüñ qalmay, tez qoşnu artına barıp gel! — dey.
Mişik qoşnu artına çığıp, terekni tübünde eşikge oltura. Etip bitgende nasın yaşırmağa dep, ölenleni tarta. Olenleni tübündegi qaban: «Bu çu meni aşap qoyma tura!» — dep, birden atılıp tura. Mişik mundan qorqup, birden atılıp terekge mine. Ayuw: «Wollah, meni aşama gele!» — dep, birden atılıp yibere, tüpde qaçma oñarılıp turağan qabannı ystüne tüşüp, boynusüyegi sınıp, ayuw da öle, arqa süyegi sınıp, qaban da öle.
Mişik gelip bolğan işni tülkü-aqayğa ayta. Salamnı tübünde turağan börü bu xabarnı eşitgende birden turup, qaçma oñarıla.
Tülkü-aqay: — Tutuğuz, yaşlar! – dep qıçıra. Börü bu tawuşnu eşitgende qorquwnu güçünden qumannı çümeginden yimik atdırıp çıçaqlap, qaçıp yibere. Artından bular da qıçırığını basalar. Börü şo qaçğan küyünde yoq bolup gete.
Tülkü-aqaylar: – Yaşlar, quwat, bu yaman tügül, ayuwnu da, qabannı da eti bulan biz eki de sabanlıqnı çaçıp—suwarıp da qaytarbız, — dey.
Tülkü—aqay ayuwnu da, qabannı da eti bitgençe eki de sabanlıqğa buday da çaçıp, suw da salıp, paraxat etip qaytğanlar.
Oñmay—ösmey şolar qalsın, oñup-ösüp biz qalayıq!