Яхшылыкъгъа — яманлыкъ

Бир болгъан, бир болмагъан, бир сабанчы болгъан. Бир гюн о оьзен ягъада бичен чалып тура болгъан.

— Воллагь, гьали тюш де болду бугъай, — деп, бу, оьзен ягъада да олтуруп, бетин-къолун жувмагъа уруна. Къарап йиберсе, оьзенни къап-ортасы булан агъып гелеген бир гиччирек къол сандыкъ бар. Сабанчы, чабып, оьзенге гире де, тез-тез сандыкъны ягъагъа чыгъара.

Багь, гьейлер, ёкъ ерден бу не хадиргюндюр! — деп де айтып, бир уллу билевташ булан уруп, сандыкъны киритин бузуп, ача.

Сандыкъны ачмалы бу да бола — ичинден бир залим йылан чыгъып гелип, сабанчыны къаркъарасына чырмалып, ону бувма башлай.

— Гьей-гьей! Я, нетесен хари мени бувуп? Мен чи сени сандыкъдан чыгъардым, — дей сабанчы.

— Оьлтюремен сени, — дей йылан. — Мени шу сандыкъгъа сени йимик бир адам салгъан эди. Мен шу сандыкъны ичин де турагъанлы кёп заман бола эди. Ач да болдум, языкъ да болдум. Гьали мени сандыкъгъа салгъан адам саялы ачувумну сенден аламан, — деп, йылан сабанчыны бирден-бир къысмагъа, бувмагъа башлай.

Сабанчы, бир кёмек болмасмы экен деп, эки якъгъа къарай. Къараса, уьлкюлени арасы булан чаба барагъан бир тюлкю бар.

— Гьей, тюлкю, магъа бир кёмек! — деп къычыра сабанчы.

— Не болгъан? — деп сорай тюлкю.

— Яхари, гёрмеймисен, йылан бувуп оьлтюре тура чы! Аллагьны хатири учун, бир кюй эт, шу балагьдан къутгъар!

— Мен сени шу балагьдан къутгъарсам, сен магъа не бережексен?

— Воллагь, бизин къатынны эки семиз тавугъу бар. Шоланы алып гелип, сагъа берермен. Шонда тюлкю йылангъа айта:

— Яхари, йылан, не этесен мунча адамны бойнундан бувуп, мунча талчыкъдырып?

— Оьлтюремен. Шуну йимик бир адам салгъан эди мени шу сандыкъгъа. Шону ичинде, къарангылыкъда, дюньяны ярыгъын гёрмей, зар чегип турдум. Ач болдум, языкъ болдум. Шо саялы мен, шу адамны оьлтюрюп, ачувумну аламан, — дей йылан.

— Таман, авлия, нени буса де сёйлейми, шунча уллу къаркъара шу шинчеки къол сандыкъны ичине гиреми! Ялгъан айтасан.

— Воллагь, айтмайман, — дей йылан.

— Тамаша бар, мен чи инанмайман сен шу сандыкъдан чыкъгъан деп. Къарайым, гир гьали, — дей тюлкю. Йылан, сабанчыны бойнундан чечилип, сандыкъгъа гире.

— Муна гирдим чи, сыяман чы! — дей йылан, сандыкъдан башын чыгъарып.

— Муна чыкъды ялгъанынг, башынг къырда чы! — дей тюлкю.

Йылан башын да сандыкъны ичине салып токътай. Тюлкю тез-тез сандыкъны къапгъачын ябып, чептерин салып къоя. Сонг, сандыкъны уьстюнде де олтуруп:

— Йылан, сагъа яхшылыкъ тарыкъ тюгюл! — деп къычыра тюлкю.

Сонг о сабанчыгъа:

— Мен сени йыландан къутгъардым, энни магъа береген семиз тавукъларынгны алып гел, — дей.

— Олай деген недир, мен сёзюме ялгъанчы боламанмы! Сенчи мени оьлюмден къутгъардынг. Сен шо уьлкюню тюбюнде ятып тур. Мен барып, тавукъланы алып гелейим, — деп, сабанчы юртгъа гете. Сабанчы, уьюне гелип, болгъан ишни къатынына айта. Сабанчыны къатыны:

— Гьай, авлия! Тюлкюге эки тавукъ алып барып бергинче, эки атылагъан тюбегингни де алып барып, ону оьлтюрюп, мени палтома ягъагъа терисин алып гелсенг, — дей.

— Воллагь, тюз айтасан, къатын. Бер гьали шо ичкерюйдеги тюбекни, — деп, алып тюбегин де, баягъы тюлкю бар ерге багъып тюз бола.

Тюлкю буса, сабанчыгъа инанмай, о гетгенде башгъа уьлкюню тюбюне барып ятгъан болгъан. Къараса, инбашына тюбегин де илип, сабанчы шо баягъы башда тюлкю ятгъан уьлкюге багъып бара. Ону гёрюп, тюлкю:

— Гьай намарт! Биле эдим хари сагъа инанма ярамайгъанны! — деп де къычырып, къуйругъун силлей туруп, къачып, тёбеден артылып гете.