Heç bişgen zat yoq
Haci Haci Ötemişli
Sowxoznu dahnili toğaylarını birisinde xarbuz-pastan bulan pamidor-xıyar çaçılğan bereketli baxçağa qarawulçu tabılmay xıylı zaman qaldı. Qarawulçunu qulluğun taklif etmek muratda kansaralğa çaqırılğanlar aldanoq söyleşgendey sebebin sama ayan etmeyli, direktornu taklifin geri urup, razisizligin añlatıp, aslu sebebin yaşırsa da, xıylılağa onu maʼnası şeksiz añlaşılmay tügül edi.
Neçik alay da, yurtnu yağasında artılğan geng yolnu uzunun boylap yerleşgen baxçanı qırıyında erten-axşam ötegenler kemimeygeni belgili. Olay bolğanda, şo baxçağa qarawulçu bolup tüşgenni şo ötegen-barağanlanı arasında heç tuxum tiygeni yada qurdaş-yuwuğu bolmay qalmajağı da añlaşılmay tügül.
Eger de, şo halnı añlağanlardan kim bolsa da, birew qarawulçu bolup tüşse, süyse de, süymese de, xatircan bolma tüşejegi belgili ekeni açıq. Xatir etmeseñ de, başıñnı bahası kepekge çığajağı da bar.
Yeri gelgende, şolay tuxum tiygenlerden ötüp, yuwuğuñ-tanışıña Allahnı torayğan niʼmatından qol yalğamasañ, tuxumluğuñdan ne payda?! Yurtda yaşağan soñ, tuxum tiygenler neçe de köp bola. Olanı qaysın-birin razi etmege bolasan. Ariw küy de xatircan da bolmaylı, yoq yerden tiyişsiz artıq söz de tuwdurmaylı, qarawulğa tüşmeyli qalsa, oñlu bolur dep oylaşağan köpler, şo oñlu işge razisiz küyde qala.
Axırda qarawulçunu qulluğuna tüş dep sowxoznu direktoru etgen taklifge razi bolğan qulaqğa bek Aqaw işge girişe. Aqaw da şossahat borçların kütmege belsenip, birinçiley baxçanı yolğa yuwuq çal boyunda, göñü uşatağan giççirek töbede eki qabat qoş yasap, onu yañı çalınğan ariw iyisli ot bulan töşep oñara. Qoşnu ekinçi qabatını yağasında ayaqların sallandırıp olturğan göñü xoş Aqawnu qarawuna özüne inanılğan baxçanı qaysı buççağı da görünmey tügül.
Aradan şolay xıylı günler getip, baxçanı suwlu niʼmatların göznü suqlandırağan waqti gele. Gertisi, baxçada torayğan talğır xarbuzlar, sap-sari pastanlar, qızıl bişgen pamidorlar, tarsayğan tüyürlü yaşıl xıyarlar kimni de qarawun suqlandırarday edi.
Muna, şo günlerde bayağı tanış-biliş bolsun, tuxum tiygen bolsun baxçanı qırıyından ötegende, Aqawnu görüp, salam bermey, birew de getmey edi.
Aqaw da, süyse qoşnu içinde olturup bolsun, süyse baxçadan gezey bolsun, ötüp barağanlanı salamın eşitmeyli, «Waaleykum salamnı» ornuna «Halige heç bişgen zat yoq» dep, baxçanı terenine girip, qutulma qaray edi.
Busa da insannı atı xalqnı awzuna tüşmesin. Eger de, yeri gelip, birewnü atı esgerilse, şonda sen olanı qoy: onu atın çaynay turup, tişlerin qamatıp qoymaylı, tiş etlerin de qamatağan darajağa çığajaq. Baliki, bolma yaray, qarawulçu bolup tüşgen Aqawnu atı da şolay awzuna tüşüp, bir xıylı çaynalğan soñ, qamağan tişlerini arasından çıqğan Aqawnu atına bişmegen söz qoşulup, bişmegen Aqawğa aylanğanını haqlığın birew de inkär etmege süymey.