КЪАКЪАКЪЛАР
Гьай, гьай, балам, гьай, балам, Ухайлар этип къой, балам, Ойнамагъа бар, балам! Ойнап, гелгир абанга! Ял ябулсун арбанга! Ананг сююнсюн, сыргъа, Ойнама баргьыр къыргъа, Абанг гирсин уьюнге, Къуйрукъ илсин чююнге, Бал тёксюн тулугъунга, Байтал сойсун тоюнга! Абанг сагъа гьаз этсин, Алты къапдан боза этсин, Эллер танглап къыз алсын! Янгур явсун, ачылсын, Акъ будайлар чачылсын! Сени тапгъан анагъа Женнет къапу ачылсын!
⁂
Къакъакъ-къакъакъ къаргъалар, Къанаты сынса, ёргъалар. Тирмен башда чоргъалар, Тирмен тюпде балыкъ бар. — О кимни балыгъыдыр? — Биякъайны балыгъы! Туралиде йылкьы бар, — О кимни йылкъысыдыр? — Биякъайны йылкъысы! — Биякъай, къайда барасан? — Бал ялама бараман. — Ондан къачан къайтасан? — Къыш чыкъгъанда къайтаман. — Къыш чыкъгъанда яз болар, Бала къазлар къаз болар, Биякъайгъа ойнама Арив-арив гьаз болар, Бабишлери бакъыллар, Къалавлары къакъыллар!
⁂
Гечелеге къайтгъан юлдузум, Ягъалагъа тутма къойгъан хундузум, Ач болгъанда ийме✻ къойгъан чёрегим, Сувсагъанда ичме къойгъан шербет булагъым, Янгурлагъа гийме къойгъан ямучум, Ламкъалы✻ гюн гийме къойгьан этигим, Терегим, япырагъым, Ташы мармар булагъым, Юхлама ятгъан уланым, Охума къойгъан Къураным, Юхулары гелсин гёзюне, Гёлеклери гелсин тизине!
⁂
Лайла, балам, лайла! Юхулар гелсин, деймен, гёзюнге, Юхлап къалсын, деймен, оьзюнге! Къолунгъа папай да алып, Ойнамагъа барсын деймен оьзюнге!
⁂
Юхла, мени балайым, Бешигинге салайым, Гелин этип йиберип, Мен артынгдан къарайым.
⁂
Лайла, балам, къозум, лайла, «Шах» деп явагъан янгур, «Тап» деп тамагъан тамчы, Урпагьа да ун да ёкъ, Шорпаља да туз да ёкъ. Ат туягъын тай басар, Дёрт де уланым бирге оьсер, Терен харчны салырбыз, Тойгъунча ашлыкъ алырбыз! Бийлеге, бийкелеге Ийме — ашама.
⁂
Сизин къазакъ✻ этмесмен, Гюнлюк ишин ишлеме Анагъыз да гетмесмен. Ананг алсын алтын топ, Сен сав болсанг, маллар кёп, Гьамри оьзенде сув да кёп, Башлы тюзде ер де кёп, Барып, сабан салырсан, Арив къызны алырсан!
⁂
Мени къызым обалы✻, Он бармагъы къыналы, Омураву алтын тюймели, Ала гёзю сюрмели Мени къызым гьачынна✻, Гьамары✻ бар чачында, Сюрмеси бар гёзюнде, Сюйкюмю бар сёзюнде!
⁂
Юхлап-юхлап, залим болсун мени къызым! Охуп-охуп, алим болсун мени къызым! Дюньялагъа маълим✻ болсун мени къызым!
⁂
Дарайлардан гёлек гийсин уланым, Къыналы къуйрукъ атгъа минсин уланым, Гьавалардан къызлар тутсун уланым, Къалалардан къызлар алсын уланым!
⁂
Лайлалар этемен оьзюнге, Юхулар гелсин гёзюнге, Юхла, яшым, юхла, уллу бол, Опуракъларынг гелсин тизинге!
⁂
Сагьа — хадир, сагъа — алгъыш! Етмесин сагъа къаргъыш! Сагъа къаргъыш етмесин, Сенден девюр гетмесин!
⁂
Хадиргюнлю, хас тонлу яшым, Хас ягъалы тонлу яшым, Ягъаларына хан гюелер✻ къонмасын, Сюймегенлер сени онгмасын!
⁂
Лайла-лайла ва лайла, Ухай, лайла ва лайла! Мени яшыма лайла, Юхулары гелсин, ва лайла! Юхлап, турсун бу яшым, Ойнап къайтсын бу яшым! Оюлмасын оюнда, Ер япмасын боюн да, Оьссюн сувлу тереги, Шу анасыны гереги! Яшы яшнап яшасын, Жижейлер яшы ашасын, Яшы юз йыл яшасын!
⁂
Къакъ-къакъ этсин къаргъалар, Сувдан толгъан чоргъалар. — Сув гесилсе, ким багъар? — Тирмен тюпде балыкълар. — Бу да кимни балыгъы? — Мени яшымны балыгъы! — Бу да кимни чоргъасы? — Тирменчини чоргъасы. — Бу яш кимни торгъайы? — Анасыны манайы!
⁂
Юхла, балам, бёлелей, Ананг сенден къувангъыр! Юхла, балам, белелей, Сен анангдан къувангъыр! Юхла, балам, бёлелей, Арбаларынг туваргъыр! Юхла, балам, бёлелей, Оьгюзлеринг акъыргъыр! Юхла, балам, бёлелей, Мактаплагъа сен баргъыр! Юхла, балам, бёлелей, Яшлар сею4 чакъыргъыр!
⁂
Яшым, яшым, яшасын, Яш балыкълар ашасын! Бизге къаршы душманлар Къара ташлар ашасын, Къара гюнде яшасын! Мени аявлу яшым Охумагъа башласын!
Мени яшым яшасын, Яхшылагъа ошасын, Бир де намарт болмасын, Гьалал ашын ашасын!
⁂
Талалы-талалы талай ташым, Талаларда бичен чалалы яшым, Тарлавда оракъ оралы яшым, Охумагъа баралы яшым! Охумагъа баргъан яшым, Охуп уьйге гелген яшым, Отавлагъа гирген яшым, Охувну кёп сюйген яшым! Балалары бадырасын, Яшлары жангырасын! Къуюну суву битмесин, Душманланы къаргъышы етмесин!
⁂
Юхла, яшым, Салаудин, Къолбавларынг бошатма! Сени атанг айлана Сени рагьат яшатма, Юлдуз къашгъасы булан Уьстюбюзде гьюррият! Сагъа юхла деп айта Сени ананг Бюрлият.
Къырланы кьызыл тюлкюсюдюр мени яшым, Орманланы яллы бёрюсюдюр мени яшым! Етти бетли зулпакъар✻ тизлеринде билеген! Асгерге бараман деп мени яшым оьзю, барып тилеген!
Къардашымны гёзлери Кепге тёкген гюлледей! — Ай, гелип, къайда барасан? — Иссисувгъа бараман. — Не егип барасан? — Тюе егип бараман. — Тюе сагъа не берди? — Къуйругъу узун къуш берди. — Къушунг къайда учурдунг? — О янгъа бакъдым, бу янгъа бакъдым — бир шам терек, Шам терекни бутагъында балалы оьрдек. Балалы оьрдек булан ойнама бир арив къыз герек, Бу арив къызгъа ал дарай гёлек!
⁂
— Гючюк, къайда барасан? — Амайлагъа бараман. — Амай саггъа не бере? — Тююр-тююр эт бере. — Этни къайда саласан? — Терек тюпге саламан. — Ону тюлкю ашаса? — Юрт шурагъа чабаман.
⁂
Къызым-къызым къыякълы, Къыйгъан къамуш къулакълы, Эзивю гюмюш къармакълы, Алтын юзюк бармакълы! Гьалива гелсин къызыма. Балта булан оярдай, Ашай-ашай дос-къардаш, Авул-хоншу тоярдай! Четен гелсин къызыма, Чертип, къувукъ яярдай! Кюмес гелсин къызыма, Атасы ханц, къуярдай!
⁂
Къызым-къызым, къыз арба, Гьалива тепси, боза арба! Гьалива гелсин къызыма, Балта булан оярдай, Ашап-ашап тоярдай!
⁂
Мени къызым агъына, Гьамарчалар тагъына! Тавланы туман алсын Башмагъыны чангына! Арив яшым, дай яшым, Шекердей шербет яшым, Сени ойлап тюгюлмю Гьап-гьазир этген ашым? Лайлай тынглап ятарсан, Къызыл гюлге батарсан, Къызыл гюлню ичинде Татли юху табарсан!
⁂
Юхла, балам, бёлелей, Къырда боран бор элей; Юхла, къозум, улагъым, Юхла, шербет булагъым, Юхла, балам, балайым, Балайыма анайынг, Танглап, къызлар алайым!
⁂
Юхла, балам, балажан, Бадырап, балкъып барасан, Бадырап, балкъып гетерсен, Бал чагъынга етерсен, Барман деген эр болуп, Элинге къуллукъ этерсен!
⁂
Айгъа, гюнге чюерим, Адамларын сюерим, Сабанларын сюрерим, Сюргенлерин чачарым, Чачгъанларын орарым, Оргъанларын басарым, Ортакъ тепси къурарым, Ортакъ экмек ашарым, Ортакъ элде яшарым!
⁂
Бёлсй, бёлей, балдайы, Гьалай, гьалай, баласы! Агъачдан гелегенде Арып къалгъан танасы. Бёлей, бёлей, бёлейи, Гьалай, гьалай, гьалайы! Гьалай айтгъан анайы, Юхлап къалгъан балайы.
⁂
Бёлей, белей, гюндейим, Бёлей, бёлей, айдайым! Баламны баласына Бёлейлерим айтайым: Юхла, яшым, яшагъын, Явлу папай ашагъын. Арышбудай орагъан Атайынга ошагъын! Барак Аллагь!
⁂
Мени къызым къызтана, Къызыма тапмас багьана: Къызыл алма энглери, Къызыма гелмес тенглери, Ажайып арив бала, Ай сайын арив бола!
⁂
Эрге барсын шу къызым, Улан тапсын шу къызым, Уланыны уьстюне Зарбап япсын шу къызым!
⁂
Шу къызымны бий алсын, Бий алмасын — хан алсын, Хан да, бий де ябушуп, Бири оьлюп, бири къалсын, Оьлмегени шуну алсын!
⁂
Къакъакъ баламны, къакъакъ, Къагьруманлы эр болгъун! Сермелерден сермеп чубукъ иелтип, Душманынга къаршы тургъанда, Дувлай башын гесип алар эр болгъун! Къакъакъ баламны, къакъакъ, Ананг сенден къувангъыр, Къувунларда къувнагъыр, Къувуруп къызбай душманны, Къув тёшекге къувуп салар эр болгъун! Къакъакъ баламны, къакъакъ, Къара, балам, замангъа, Охуп, билим, илму алып, Алим болгъун гьамангъа!
⁂
Балам, балам — бал татли, Хартма юзюм — хан татли! Балам, балам, балам, гьей, Баламны балавуз балта гесмес мыйыгъы болсун! Асырап илген жыйыгъы болсун! Асил къатты каламы болсун! Алам енгген къаламы болсун! Аслам берген саламы болсун!
⁂
Мени яшым ай йимик, Гюзгю сари май йимик, Ярашынгъан чай йимик, Гёзелленген тай йимик! Яшым, яшым яшнасын, Яш балыкълар ашасын, Мени аявлу яшым Дюньяда кёп яшасын! Мени яшым атлансын, Атына халат къапласын, Душманларын оьлтюрсюн, Тонавун бизге гелтирсин!
⁂
Кисе-кисе дарай гийсин уланым, Къыналы къуйрукъ атгъа минсин уланым, Бир къолуна кьыргьый алсын уланым, О къыргъыйны гьавгъа чюйсюн уланым, Гьавалардан къазлар тутсун уланым, Къалалардан къызлар алсын уланым, Барындан да ажайын сюйсюн уланым!
⁂
Лайла, яшым, лайла деп, Сени салдым бёлевге. Биревню ялчысы деп, Алармы экен тёлевге?! Ва, дуллусу, дуллусу, Дадайыны уллусу! Дадайы гетген къалагъа, Намус къойгъан анагъа, Не гелтирер балагъа?
⁂
Уланым, уланым — уллу паша, Атынг байлангъан ташгъа. Барса эди уланым Дазуда асгер башгъа!
⁂
Мени яшым — талгъыры, Талада бичен чалгъыры, Ойтанда от якъгъыры, Къырда къозу бакъгъыры!
⁂
Гьара, гьара, гьарасы, Гьара, анавну баласы! Яман къатын анасы, Яхшы гиши атасы!
⁂
Дилин-дилин, дилинсин, Чум къалиге илинсин, Чумдан торба толтурсун, Абасына гелтирсин!
⁂
Балам, балам бадрасын, Балалары жамрасын, Уьюнде суву кепмесин, Башындан девлет гетмесин!
⁂
Балам, балам — балкюмес, Мени балам ёнкюмес, Мени балама гелген къыз Оьмюрюнде гьёкюнмес! Яшыма уьюр болгъан Оьмюрюнде гьёкюнмес!
⁂
Мени яшым атлансын, Атына халат къаплансын, Минг душманны оьлтюрсюн, Тонавун уьйге гелтирсин, Тонавун берип, тон алсын, Тонун берип, къыз алсын, Оьзю де анасына къалсын!
⁂
Мени яшым гьарданакъ, Гьар бувуну къардан акъ, Экмегинден эти де акъ, Гёлегинден бети де акъ!
Жапу-жупу жанлары, Аврумасын къоллары! Авруса да, къайырмас Халкъны яшыны къоллары.
⁂
Мени яшым яшасын, Яш балыкълар ашасын! Яшымны сюймейгенлер Бир гюн де яшамасын,
Яшым, яшым айлагъа, Гирсин гёк сарайлагъа, Чырмалсын дарайлагъа, Гиев болсун байлагъа!
⁂
Арив затым, адугум, Атанг-ананг арив адугум! Ананг барсын алынгдан, Дюнья толсун малынгдан, Уьй толсун игъвалынгдан!
⁂
Балам, балам, бардегим, Бал ичеген оьрдегим, Охума барсын мактапгъа, Муалим болуп, кёп акъчалар алмагъа!
⁂
Мени яшым дилинсин, Исси сувда киринсин, Акъ аргъумакъ атгъа минсин, Къыргъыйларын оьрге чюйсюн, Салалардан мени яшым къыз сюйсюн! Салалардан мени яшым къыз сюйсе, Кёкде пеливанлар къурдуртурман, Ерде накъыралар къакъдыртырман, Гемеге боза сюздюртюрмен, Гентге хамур биширтирмен, Чоргъалардан емиш сувлар акъдыртырман, Етти юртну тамашагъа бакъдыртырман!
⁂
Текеме салсам, ич къурсагъы тюше деп, Билегимде бёлелей-бёлелей эте эдим; Елкеме салсам, къысгьа бели тюше деП, • Билегимде бёлелей-бёлелей эте эдим; Баврума салсам, мени балам гюе деп, Билегимде бёлелей-бёлелей эте эдим; Гьайлеклеге салсам, мени балам тюше деп, Билегимде бёлелей-бёлелей эте эдим.
⁂
Лайлай тынглап ятарсан, Къызыл гюлге батарсан, Къызыл гюлню ичинде Татли юху табарсан!
⁂
Бешикни уьстюндеги йыр
Базаргъа гетди — гелмеди, Явлугъум алды — бермеди. Явлугъумну ичи дарай, Неден болур бигалай? Бигалайлар гийдирип, Арбалагъа миндирип, Арбаны чачакълары, Гюмюшден минчакълары. Ачыла сандыкъ ачылсын, Инжи-минжи чачылсын! Инжи-минжи пилпилек, Керханада биз кюрек. Бизин кюрек Дарбакъдан, Уьйлери дарвазакъдан. Шакъы къалам гёзлери, Инжиден арив тиши, Йипден назик къашлары…