QAQAQLAR
Hay, hay, balam, hay, balam, Uxaylar etip qoy, balam, Oynamağa bar, balam! Oynap, gelgir abaña! Yal yabulsun arbaña! Anañ süyünsün, sırğa, Oynama barhır qırğa, Abañ girsin üyünge, Quyruq ilsin çüyünge, Bal töksün tuluğuña, Baytal soysun toyuña! Abañ sağa haz etsin, Altı qapdan boza etsin, Eller tañlap qız alsın! Yañur yawsun, açılsın, Aq budaylar çaçılsın! Seni tapğan anağa Cennet qapu açılsın!
⁂
Qaqaq-qaqaq qarğalar, Qanatı sınsa, yorğalar. Tirmen başda çorğalar, Tirmen tüpde balıq bar. — O kimni balığıdır? — Biyaqaynı balığı! Turalide yılkı bar, — O kimni yılqısıdır? — Biyaqaynı yılqısı! — Biyaqay, qayda barasan? — Bal yalama baraman. — Ondan qaçan qaytasan? — Qış çıqğanda qaytaman. — Qış çıqğanda yaz bolar, Bala qazlar qaz bolar, Biyaqayğa oynama Ariw-ariw haz bolar, Babişleri baqıllar, Qalawları qaqıllar!
⁂
Geçelege qaytğan yulduzum, Yağalağa tutma qoyğan xunduzum, Aç bolğanda iyme✻ qoyğan çöregim, Suwsağanda içme qoyğan şerbet bulağım, Yañurlağa giyme qoyğan yamuçum, Lamqalı✻ gün giyme qoyhan etigim, Teregim, yapırağım, Taşı marmar bulağım, Yuxlama yatğan ulanım, Oxuma qoyğan Quranım, Yuxuları gelsin gözüne, Gölekleri gelsin tizine!
⁂
Läyla, balam, läyla! Yuxular gelsin, deymen, gözüñe, Yuxlap qalsın, deymen, özüñe! Qolunğa papay da alıp, Oynamağa barsın deymen özüñe!
⁂
Yuxla, meni balayım, Beşigiñe salayım, Gelin etip yiberip, Men artıñdan qarayım.
⁂
Läyla, balam, qozum, läyla, «Şax» dep yawağan yañur, «Tap» dep tamağan tamçı, Urpaha da un da yoq, Şorpaљa da tuz da yoq. At tuyağın tay basar, Dört de ulanım birge öser, Teren xarçnı salırbız, Toyğunça aşlıq alırbız! Biylege, biykelege İyme — aşama.
⁂
Sizin qazaq✻ etmesmen, Günlük işin işleme Anağız da getmesmen. Anañ alsın altın top, Sen saw bolsañ, mallar köp, Hamri özende suw da köp, Başlı tüzde yer de köp, Barıp, saban salırsan, Ariw qıznı alırsan!
⁂
Meni qızım obalı✻, On barmağı qınalı, Omurawu altın tüymeli, Ala gözü sürmeli Meni qızım haçınna✻, Hamarı✻ bar çaçında, Sürmesi bar gözünde, Süykümü bar sözünde!
⁂
Yuxlap-yuxlap, zalim bolsun meni qızım! Oxup-oxup, alim bolsun meni qızım! Dünyalağa maʼlim✻ bolsun meni qızım!
⁂
Daraylardan gölek giysin ulanım, Qınalı quyruq atğa minsin ulanım, Hawalardan qızlar tutsun ulanım, Qalalardan qızlar alsın ulanım!
⁂
Läylalar etemen özüñe, Yuxular gelsin gözüñe, Yuxla, yaşım, yuxla, ullu bol, Opuraqlarıñ gelsin tiziñe!
⁂
Saha — xadir, sağa — alğış! Yetmesin sağa qarğış! Sağa qarğış yetmesin, Senden dewür getmesin!
⁂
Xadirgünlü, xas tonlu yaşım, Xas yağalı tonlu yaşım, Yağalarına xan güyeler✻ qonmasın, Süymegenler seni oñmasın!
⁂
Läyla-läyla wa läyla, Uxay, läyla wa läyla! Meni yaşıma läyla, Yuxuları gelsin, wa läyla! Yuxlap, tursun bu yaşım, Oynap qaytsın bu yaşım! Oyulmasın oyunda, Yer yapmasın boyun da, Össün suwlu teregi, Şu anasını geregi! Yaşı yaşnap yaşasın, Cijeyler yaşı aşasın, Yaşı yüz yıl yaşasın!
⁂
Qaq-qaq etsin qarğalar, Suwdan tolğan çorğalar. — Suw gesilse, kim bağar? — Tirmen tüpde balıqlar. — Bu da kimni balığı? — Meni yaşımnı balığı! — Bu da kimni çorğası? — Tirmençini çorğası. — Bu yaş kimni torğayı? — Anasını manayı!
⁂
Yuxla, balam, böleley, Anañ senden quwanğır! Yuxla, balam, beleley, Sen anañdan quwanğır! Yuxla, balam, böleley, Arbalarıñ tuwarğır! Yuxla, balam, böleley, Ögüzleriñ aqırğır! Yuxla, balam, böleley, Maktaplağa sen barğır! Yuxla, balam, böleley, Yaşlar seü4 çaqırğır!
⁂
Yaşım, yaşım, yaşasın, Yaş balıqlar aşasın! Bizge qarşı duşmanlar Qara taşlar aşasın, Qara günde yaşasın! Meni ayawlu yaşım Oxumağa başlasın!
Meni yaşım yaşasın, Yaxşılağa oşasın, Bir de namart bolmasın, Halal aşın aşasın!
⁂
Talalı-talalı talay taşım, Talalarda biçen çalalı yaşım, Tarlawda oraq oralı yaşım, Oxumağa baralı yaşım! Oxumağa barğan yaşım, Oxup üyge gelgen yaşım, Otawlağa girgen yaşım, Oxuwnu köp süygen yaşım! Balaları badırasın, Yaşları cañırasın! Quyunu suwu bitmesin, Duşmanlanı qarğışı yetmesin!
⁂
Yuxla, yaşım, Salaudin, Qolbawlarıñ boşatma! Seni atañ aylana Seni rahat yaşatma, Yulduz qaşğası bulan Üstübüzde hürriyat! Sağa yuxla dep ayta Seni anañ Bürliyat.
Qırlanı kızıl tülküsüdür meni yaşım, Ormanlanı yallı börüsüdür meni yaşım! Yetti betli zulpaqar✻ tizlerinde bilegen! Asgerge baraman dep meni yaşım özü, barıp tilegen!
Qardaşımnı gözleri Kepge tökgen gülledey! — Ay, gelip, qayda barasan? — İssisuwğa baraman. — Ne yegip barasan? — Tüye yegip baraman. — Tüye sağa ne berdi? — Quyruğu uzun quş berdi. — Quşuñ qayda uçurduñ? — O yanğa baqdım, bu yanğa baqdım — bir şam terek, Şam terekni butağında balalı ördek. Balalı ördek bulan oynama bir ariw qız gerek, Bu ariw qızğa al daray gölek!
⁂
— Güçük, qayda barasan? — Amaylağa baraman. — Amay sagğa ne bere? — Tüyür-tüyür et bere. — Etni qayda salasan? — Terek tüpge salaman. — Onu tülkü aşasa? — Yurt şurağa çabaman.
⁂
Qızım-qızım qıyaqlı, Qıyğan qamuş qulaqlı, Eziwü gümüş qarmaqlı, Altın yüzük barmaqlı! Haliwa gelsin qızıma. Balta bulan oyarday, Aşay-aşay dos-qardaş, Awul-xonşu toyarday! Çeten gelsin qızıma, Çertip, quwuq yayarday! Kümes gelsin qızıma, Atası xants, quyarday!
⁂
Qızım-qızım, qız arba, Haliwa tepsi, boza arba! Haliwa gelsin qızıma, Balta bulan oyarday, Aşap-aşap toyarday!
⁂
Meni qızım ağına, Hamarçalar tağına! Tawlanı tuman alsın Başmağını çañına! Ariw yaşım, day yaşım, Şekerdey şerbet yaşım, Seni oylap tügülmü Hap-hazir etgen aşım? Läylay tıñlap yatarsan, Qızıl gülge batarsan, Qızıl gülnü içinde Tatli yuxu tabarsan!
⁂
Yuxla, balam, böleley, Qırda boran bor eley; Yuxla, qozum, ulağım, Yuxla, şerbet bulağım, Yuxla, balam, balayım, Balayıma anayıñ, Tañlap, qızlar alayım!
⁂
Yuxla, balam, balajan, Badırap, balqıp barasan, Badırap, balqıp getersen, Bal çağıña yetersen, Barman degen er bolup, Eliñe qulluq etersen!
⁂
Ayğa, günge çüyerim, Adamların süyerim, Sabanların sürerim, Sürgenlerin çaçarım, Çaçğanların orarım, Orğanların basarım, Ortaq tepsi qurarım, Ortaq ekmek aşarım, Ortaq elde yaşarım!
⁂
Bölsy, böley, baldayı, Halay, halay, balası! Ağaçdan gelegende Arıp qalğan tanası. Böley, böley, böleyi, Halay, halay, halayı! Halay aytğan anayı, Yuxlap qalğan balayı.
⁂
Böley, beley, gündeyim, Böley, böley, aydayım! Balamnı balasına Böleylerim aytayım: Yuxla, yaşım, yaşağın, Yawlu papay aşağın. Arışbuday orağan Atayıña oşağın! Barak Allah!
⁂
Meni qızım qıztana, Qızıma tapmas bahana: Qızıl alma eñleri, Qızıma gelmes teñleri, Ajayıp ariw bala, Ay sayın ariw bola!
⁂
Erge barsın şu qızım, Ulan tapsın şu qızım, Ulanını üstüne Zarbap yapsın şu qızım!
⁂
Şu qızımnı biy alsın, Biy almasın — xan alsın, Xan da, biy de yabuşup, Biri ölüp, biri qalsın, Ölmegeni şunu alsın!
⁂
Qaqaq balamnı, qaqaq, Qahrumanlı er bolğun! Sermelerden sermep çubuq iyeltip, Duşmanıña qarşı turğanda, Duwlay başın gesip alar er bolğun! Qaqaq balamnı, qaqaq, Anañ senden quwanğır, Quwunlarda quwnağır, Quwurup qızbay duşmannı, Quw töşekge quwup salar er bolğun! Qaqaq balamnı, qaqaq, Qara, balam, zamanğa, Oxup, bilim, ilmu alıp, Alim bolğun hamanğa!
⁂
Balam, balam — bal tatli, Xartma yüzüm — xan tatli! Balam, balam, balam, hey, Balamnı balawuz balta gesmes mıyığı bolsun! Asırap ilgen cıyığı bolsun! Asil qattı kälämı bolsun! Alam yeñgen qalamı bolsun! Aslam bergen salamı bolsun!
⁂
Meni yaşım ay yimik, Güzgü sari may yimik, Yaraşınğan çay yimik, Gözellengen tay yimik! Yaşım, yaşım yaşnasın, Yaş balıqlar aşasın, Meni ayawlu yaşım Dünyada köp yaşasın! Meni yaşım atlansın, Atına xalät qaplasın, Duşmanların öltürsün, Tonawun bizge geltirsin!
⁂
Kise-kise daray giysin ulanım, Qınalı quyruq atğa minsin ulanım, Bir qoluna kırhıy alsın ulanım, O qırğıynı hawğa çüysün ulanım, Hawalardan qazlar tutsun ulanım, Qalalardan qızlar alsın ulanım, Barından da ajayın süysün ulanım!
⁂
Läyla, yaşım, läyla dep, Seni saldım bölewge. Birewnü yalçısı dep, Alarmı eken tölewge?! Wa, dullusu, dullusu, Dadayını ullusu! Dadayı getgen qalağa, Namus qoyğan anağa, Ne geltirer balağa?
⁂
Ulanım, ulanım — ullu paşa, Atıñ baylanğan taşğa. Barsa edi ulanım Dazuda asger başğa!
⁂
Meni yaşım — talğırı, Talada biçen çalğırı, Oytanda ot yaqğırı, Qırda qozu baqğırı!
⁂
Hara, hara, harası, Hara, anawnu balası! Yaman qatın anası, Yaxşı gişi atası!
⁂
Dilin-dilin, dilinsin, Çum qalige ilinsin, Çumdan torba toltursun, Abasına geltirsin!
⁂
Balam, balam badrasın, Balaları camrasın, Üyünde suwu kepmesin, Başından dewlet getmesin!
⁂
Balam, balam — balkümes, Meni balam yonkümes, Meni balama gelgen qız Ömüründe hökünmes! Yaşıma üyür bolğan Ömüründe hökünmes!
⁂
Meni yaşım atlansın, Atına xalät qaplansın, Miñ duşmannı öltürsün, Tonawun üyge geltirsin, Tonawun berip, ton alsın, Tonun berip, qız alsın, Özü de anasına qalsın!
⁂
Meni yaşım hardanaq, Har buwunu qardan aq, Ekmeginden eti de aq, Göleginden beti de aq!
Capu-cupu canları, Awrumasın qolları! Awrusa da, qayırmas Xalqnı yaşını qolları.
⁂
Meni yaşım yaşasın, Yaş balıqlar aşasın! Yaşımnı süymeygenler Bir gün de yaşamasın,
Yaşım, yaşım aylağa, Girsin gök saraylağa, Çırmalsın daraylağa, Giyew bolsun baylağa!
⁂
Ariw zatım, adugum, Atañ-anañ ariw adugum! Anañ barsın alıñdan, Dünya tolsun malıñdan, Üy tolsun iğwalıñdan!
⁂
Balam, balam, bardegim, Bal içegen ördegim, Oxuma barsın maktapğa, Mualim bolup, köp aqçalar almağa!
⁂
Meni yaşım dilinsin, İssi suwda kirinsin, Aq arğumaq atğa minsin, Qırğıyların örge çüysün, Salalardan meni yaşım qız süysün! Salalardan meni yaşım qız süyse, Kökde peliwanlar qurdurturman, Yerde naqıralar qaqdırtırman, Gemege boza süzdyurtürmen, Gentge xamur bişirtirmen, Çorğalardan yemiş suwlar aqdırtırman, Yetti yurtnu tamaşağa baqdırtırman!
⁂
Tekeme salsam, iç qursağı tüşe dep, Bilegimde böleley-böleley ete edim; Yelkeme salsam, qısha beli tüşe deP, • Bilegimde böleley-böleley ete edim; Bawruma salsam, meni balam güye dep, Bilegimde böleley-böleley ete edim; Hayleklege salsam, meni balam tüşe dep, Bilegimde böleley-böleley ete edim.
⁂
Läylay tıñlap yatarsan, Qızıl gülge batarsan, Qızıl gülnü içinde Tatli yuxu tabarsan!
⁂
Beşikni üstündegi yır
Bazarğa getdi — gelmedi, Yawluğum aldı — bermedi. Yawluğumnu içi daray, Neden bolur bigalay? Bigalaylar giydirip, Arbalağa mindirip, Arbanı çaçaqları, Gümüşden minçaqları. Açıla sandıq açılsın, Inci-minji çaçılsın! Inci-minji pilpilek, Kerxanada biz kürek. Bizin kürek Darbaqdan, Üyleri darwazaqdan. Şaqı qalam gözleri, Inciden ariw tişi, Yipden nazik qaşları…