Шуну чу айландырмассан

Гьажи Гьажи Оьтемишли

Авлакъ ишден къайтгъан Атикат хоншусу Жаныбекни уланы Умалат тракторун авландыргъанын англамагъан Жаныбекге нечик айтайым, нечик айтмайым, айтмай къойсам да, хатири къалажакъ деп, кёп ойлашды.

Малларын къаравуллап къабакъ алда олтургъан Жаныбек папиросун пысхыта туруп къаршылап:

— Гьы, къайтдынгмы, къызым. Ишде не гьюнер гёрсетдинг сен бугюн? – деп иржайды. Сонг оьзюню алдында абдырап къатгъан Атикатгъа тергевлю къарады. Ону юрегин шекли ойлар къуршады.

— Жаныбек агъав.., — деп, Атикат, айтмагъа сюеген сёзюн созуп башлады.

— Айт, къызым, юрегингдегин. Тартынма. Билемен, айтмагъа сюегенинг бар, — деп, Жаныбек хоншу къызгъа соравлу къаравун тикди.

— Бизинки не болсун. Жаныбек агъав, ишибиз ишдир: эртен ишге, ахшам уьйге. Ёлубуз бир. Сизге айтмагъа сюегеним барны нече де тез англадыгъыз. Бир башлап ичигизни бушдурмагъа сюймеген эдим. Ахырда айтмаса бажарылмай. Авлетигиз Умалат бугюн, хантавланып, тракторун авландырды. Оьзюне бир зат да болмагъан. Енгилинден къутулгъан. Трактору бир уллу тикден чаналанып, тормозлары «тынгламагъангъа» гёре, кёлге «бурнун» чомуп токътагъан. Умалат заманында атылып бажарды. Аллагьгъа шюкюр, бармагъы сама авуртагъан. Сиз авул-хоншугъа, инсангъа рагьмулу ишлер этегенигиз саялы, кёп кёмек болгъан, — деп, Атикат Жаныбекни гёнгюн алды.

Хоншусу гелтирген хабар булай да гьалек хасиятлы Жаныбекни мийин къыздырды. Ойлары, пикрулары хозгъалып, бокъурап къайнады. Сонг авлетини сав-саламатлыгъын англагъан ону ичинде сабурлукъну аламатлары торайды.

— Аллагь рази болсун, къызым, сагъа. Гелесинден къачгъан ёкъ бир де. Оьзю сав буса, къалгъанына бир амал табулар, — деп, Жаныбек оьзюню юре—гине маслагьатлыкъ этди.

Атикат гетген сонг, ону гьислери янгыдан оьрчюкдю. Къайгъылы хабар къанын ташытды. Авлети тюшген хатабалагь ону къазапландырды. Оьзюню кююн англагъан Жаныбек, бирдагъы керен ювашлыкъгъа иелме башлады. Амма ону сабурлукъгъа талпынгъан юреги рагьатланмады. Ол авлетин къаршыламагъа алгъасады. Жаныбекни къазаплангъан мийи: «Ярахсыз гьарамзада. Шу сен этген арты-алды ёкъ аварияларынгдан башым беззер болуп битген. Сен пата-пурхун чыгъаргъан аякъмашинни айтмайлы къояман. Оьзюне ошайгъан ери къалмагъан мотосиклингни эслемейим. Чапелекдей янчылгъан «Жигулингни» гьисапгъа да алмайман. Буланы бирине де сени къара шайынг харжланмагъан эди. Бу энни сен авландыргъан тракторну багьасын тёлемесенг къутулмажакъсан. Тёлеме чи тёлер эдинг, дыгъыжарсыз болуп битмеген бусанг. Кисенге къолунгну сукъсанг, этинге тиеген даражагъа чыкъгъансан. Шуну неге унутгъансан», — деп, тюрлю—тюрлю ойлагъа батды.

Сонг дагъы да: «Мен билемен, сен авландырмайгъан затны», — деп ойлашгъан Жаныбек, къапу артгъа, пурханы тюбюне тюз болду. Бир гьавур пурханы тюбюн ахтарды. Къараву янгы сюргюден чыкъгъан, узун саплы, итти къылавлу белни гёрдю.

Жаныбек, белни алып, къабакъ алгъа алгъасады. Белни чыргъа сюеп, янгыдан хасиге олтуруп, папиросун къабуздурду. Гьали ол авлети Умалатны къаравуллагъан.

Арадан заман гетип, ишден сав-саламат къайтгъан Умалат атасы булан тенг болду. Тамгъа сюелген яп-янгы белни гёрюп:

— Не иш бар, атам, янгы белни онгаргъансан. Бизин бав тезден къазылгъан чы. Къарайман, дагъы да янгы сага ер тутгъангъа ошайсан, — деп, оьзю этген аварияны атасы эшитмеген буса ярай деп ойлашды да, атасына соравлу къаравун тикди.

— Шо сен авландыргъан тракторунга сагангны да къошуп, экисин де бирге ур башынга. Ярахсыз гьарамзада! Сен этеген авариялардан башыбыз беззер болгъан, халкъдан уялагъан болгъанбыз. Ма, тут. Шуну чу авландырмассан, — деп, Жаныбек алданокъ онгаргъан белин авлети Умалатны къолуна узатып, абзарны ичине гирип гетди.