Şunu çu aylandırmassan
Haci Haci Ötemişli
Awlaq işden qaytğan Atikat xonşusu Canıbekni ulanı Umalat traktorun awlandırğanın añlamağan Canıbekge neçik aytayım, neçik aytmayım, aytmay qoysam da, xatiri qalajaq dep, köp oylaşdı.
Malların qarawullap qabaq alda olturğan Canıbek papirosun pısxıta turup qarşılap:
— Hı, qaytdıñmı, qızım. İşde ne hüner görsetdiñ sen bugün? – dep irjaydı. Soñ özünü aldında abdırap qatğan Atikatğa tergewlü qaradı. Onu yüregin şekli oylar qurşadı.
— Canıbek ağaw.., — dep, Atikat, aytmağa süyegen sözün sozup başladı.
— Ayt, qızım, yüregiñdegin. Tartınma. Bilemen, aytmağa süyegeniñ bar, — dep, Canıbek xonşu qızğa sorawlu qarawun tikdi.
— Bizinki ne bolsun. Canıbek ağaw, işibiz işdir: erten işge, axşam üyge. Yolubuz bir. Sizge aytmağa süyegenim barnı neçe de tez añladığız. Bir başlap içigizni buşdurmağa süymegen edim. Axırda aytmasa bajarılmay. Awletigiz Umalat bugün, xantawlanıp, traktorun awlandırdı. Özüne bir zat da bolmağan. Yeñilinden qutulğan. Traktoru bir ullu tikden çanalanıp, tormozları «tıñlamağanğa» göre, kölge «burnun» çomup toqtağan. Umalat zamanında atılıp bajardı. Allahğa şükür, barmağı sama awurtağan. Siz awul-xonşuğa, insanğa rahmulu işler etegenigiz sayalı, köp kömek bolğan, — dep, Atikat Canıbekni göñün aldı.
Xonşusu geltirgen xabar bulay da halek xasiyatlı Canıbekni miyin qızdırdı. Oyları, pikruları xozğalıp, boqurap qaynadı. Soñ awletini saw-salamatlığın añlağan onu içinde saburluqnu alämatları toraydı.
— Allah razi bolsun, qızım, sağa. Gelesinden qaçğan yoq bir de. Özü saw busa, qalğanına bir amal tabular, — dep, Canıbek özünü yüre—gine maslahatlıq etdi.
Atikat getgen soñ, onu hisleri yañıdan örçükdü. Qayğılı xabar qanın taşıtdı. Awleti tüşgen xatabalah onu qazaplandırdı. Özünü küyün añlağan Canıbek, birdağı keren yuwaşlıqğa iyelme başladı. Amma onu saburluqğa talpınğan yüregi rahatlanmadı. Ol awletin qarşılamağa alğasadı. Canıbekni qazaplanğan miyi: «Yaraxsız haramzada. Şu sen etgen artı-aldı yoq awaryalarıñdan başım bezzer bolup bitgen. Sen pata-purxun çığarğan ayaqmaşinni aytmaylı qoyaman. Özüne oşayğan yeri qalmağan motosikliñni eslemeyim. Çapelekdey yançılğan «Ciguliñni» hisapğa da almayman. Bulanı birine de seni qara şayıñ xarjlanmağan edi. Bu enni sen awlandırğan traktornu bahasın tölemeseñ qutulmajaqsan. Töleme çi töler ediñ, dığıjarsız bolup bitmegen busañ. Kisenge qoluñnu suqsañ, etiñe tiyegen darajağa çıqğansan. Şunu nege unutğansan», — dep, türlü—türlü oylağa batdı.
Soñ dağı da: «Men bilemen, sen awlandırmayğan zatnı», — dep oylaşğan Canıbek, qapu artğa, purxanı tübüne tüz boldu. Bir hawur purxanı tübün axtardı. Qarawu yañı sürgüden çıqğan, uzun saplı, itti qılawlu belni gördü.
Canıbek, belni alıp, qabaq alğa alğasadı. Belni çırğa süyep, yañıdan xasige olturup, papirosun qabuzdurdu. Hali ol awleti Umalatnı qarawullağan.
Aradan zaman getip, işden saw-salamat qaytğan Umalat atası bulan teñ boldu. Tamğa süyelgen yap-yañı belni görüp:
— Ne iş bar, atam, yañı belni oñarğansan. Bizin baw tezden qazılğan çı. Qarayman, dağı da yañı saga yer tutğanğa oşaysan, — dep, özü etgen awaryanı atası eşitmegen busa yaray dep oylaşdı da, atasına sorawlu qarawun tikdi.
— Şo sen awlandırğan traktoruña sagañnı da qoşup, ekisin de birge ur başıña. Yaraxsız haramzada! Sen etegen awaryalardan başıbız bezzer bolğan, xalqdan uyalağan bolğanbız. Ma, tut. Şunu çu awlandırmassan, — dep, Canıbek aldanoq oñarğan belin awleti Umalatnı qoluna uzatıp, abzarnı içine girip getdi.