Deyepriçastiye (Halişlik)
Deyepriçastiye predstawläyet soboy, kak i priçastiye, swoyeobraznıy razräd slow, kotorıy wxodit w sistemu glagola. Deyepriçastiye – eto osobaya neizmenäyemaya forma glagola, t.ye. ona ne imeyet formı lisa, çisla, naklonenya i wremeni, sowmeşayuşaya w sebe funksii glagola i nareçya.
Podobno glagolu, ono obladayet kategoriyey zaloga i soxranäyet glagolnoye uprawleniye. W kumıkskom yazıke deyepriçastnıye formı, krome formı na -ıp, obrazuyut otrisatelnıye formı posredstwom affiksa -ma, -me: barmağanlı "s tex por, kak ne xodil". W otliçiye ot kumıkskogo yazıka, w russkom yazıke deyepriçastiye obladayet kategoriyey wida. Kak i nareçiye, deyepriçastiye ne imeyet form slowoizmenenya i primıkayet k glagolu. Deyepriçastiye oznaçayet wtorostepennoye, soprowojdaüşeye deystwiye pri glawnom, wırajennom sprägayemımi formami glagola (skazuyemogo) ili neopredelennoy formoy. Deyepriçastiya ne imeüt samostoyatelnogo wremennogo znaçenya, t.ye. ne oboznaçayut wremeni po otnoşeniü k momentu reçi. Oni oboznaçayut wtorostepennıye deystwiya libo kak odnowremennıye, libo kak predşestwuüşiye osnownomu deystwiü. W kumıkskom yazıke oni oboznaçayut i posleduüşiye deystwiya w otnoşenii osnownogo deystwiya: Ol eki yağına qaray gele edi "On şel, oglädıwayas po storonam" (odnowremennoye). Men, işni etip, yolğa tüşdüm "Ya, zakonçiw rabotu, otprawilsä w put" (deyepriçastiye wırajayet deystwiye, predşestwowawşeye osnownomu deystwiü). Sen şonu añlağança, xıylı suw ağar "Poka tı eto poymeş, mnogo wodı uteçet" (deyepriçastiye wırajayet deystwiye, sleduüşeye za osnownım deystwiyem).
W kumıkskom yazıke deyepriçastiya wırajayut deystwiya "poboçnıye", soprowojdaüşiye glawnoye, t.ye. konkretiziruüşiye wremä proxojdenya deystwiya w glawnom: aytmaylı gelmes "ne skazawşi, ne pridet" (bukw. "poka ne skajet, ne pridet").