Perexodnıye osnowı
-dır (pri osnowax, okançiwaüşixsä na soglasnıy): bildir – "dat znat, izwestit, soobşit" ot bil – "znat", aldır – "zastawit wzät, ukrast"; "prozewat, proworonit" ot al – "brat", tikdir – "dat, zastawit, welet şit", tutdur – "welet sxwatit" ot tut – "derjat", berdir – "welet otdat" ot ber – "otdat", yazdır – "welet, zastawit napisat" ot yaz – "pisat" i t. d.
-ır (pri ograniçennom çisle osnow, okançiwaüşixsä na soglasnıy): içir – "poit" ot iç – "pit", giyir – "pustit" (affiks wıdeläyetsä etimologiçeski), göçür – "pereselit" ot göç – "pereselitsä" i t. d.
-t (pri osnowax, okançiwaüşixsä na glasnıy): iyislet – "dat ponüxat" ot iyisle – "nüxat", tanıt – "poznakomit" ot tanı – "znat, uznat", türlet – "welet ukrasit" ot türle – "krasit, ukraşiwat", söylet – "zastawit goworit" ot söyle – "razgowariwat", yırlat – "zastawit pet" ot yırla – "pet" i dr.
Affiksı ponuditelnogo zaloga, prisoyedinäyas k neperexodnım osnowam, soobşayut im sposobnost soçetatsä s prämım dopolneniyem. İsxodnıye osnowı, uprawläüşiye, naprimer, dopolnenyami w mestnom, isxodnom, datelnom padejax, pri naraşenii ponuditelnıx affiksow soxranäüt sposobnost uprawlät etimi padejami, no priobretayut takje prämoye dopolneniye. Zalogowıye affiksı pri etom "xarakterizuyut subyekt deystwiya isxodnoy osnowı kak pobujdayemıy k sowerşeniü deystwiya, i faktiçeskim ispolnitelem deystwiya, oboznaçennogo isxodnoy osnowoy, yawläyetsä liso ili predmet, wırajennıye slowami, kotorıye stoyat w pozisii prämogo dopolnenya" ( İwanow 1977, 23).
Obratimsä k primeram: Şu yerde: "Çeçip bereyimmi eken?" – dep, Ullubiy qızlanı uyaltdı (M. Yahyayew) "W eto wremä, skazaw: "Snät i otdat çto li?", – Ullubiy zasmuşal dewuşek". Asta bulan kolxoznu özge tarmaqlarında işleygenleni de alğasatajaqbız (M. Xangişiew) "Potixonku budem toropit i tex rabotnikow, kotorıye trudätsä w drugix otrasläx kolxoza". Şolay yürülgen qoşum darslar payda geltirmey (Z. Atayewa) "Takiye obyedinönnıye uroki ne prinosät polzu".
Osnowı perexodnıx glagolow, oslojnönnıye affiksami wzaimnogo zaloga, i potomu stawşiye neperexodnımi, prinimaya pokazatel pobuditelnosti, wnow stanowätsä perexodnımi i mogut soçetatsä s prämım dopolneniyem. Zdes imeyet mesto posledowatelnoye i osuşestwläyemoye w neskolko priömow izmeneniye obyektnıx swäzey isxodnoy osnowı. Naprimer: Hali qısmat onu yañıdan qarşılaşdırmağa tura (Ş. Alberiyew) "Teper sudba snowa zastawläyet yego wstreçatsä". Koçaplanı birdağı keren tutuşdurdular "Borsow zastawili yeşö raz borotsä". Hızına duşmanlanı samolötları tüşmesin dep, Yusup qaytağan yolun alışdırdı (İ. Kerimow) "Çtobı wrajeskiye samolötı ne presledowali yego, Yusup izmenil swoy obratnıy marşrut".
Affiksı ponuditelnogo zaloga rasşiräüt obyektnıye swäzi perexodnıx osnow.Tak, wtoriçnıye osnowı, narädu s prämım dopolneniyem, dopuskayemım isxodnoy osnowoy, priobretayut sposobnost soçetatsä s dopolneniyem w datelnom padeje. Pri etom liso ili predmet, oboznaçennıy dopolneniyem w datelnom padeje, yawläyetsä faktiçeskim ispolnitelem deystwiya, wırajennogo isxodnoy osnowoy. W dannom sluçaye affiks ponuditelnogo zaloga oboznaçayet subyektnuyu xarakteristiku deystwiya: Siz bulay etigiz: barıp oğar bildirigiz (M. Yahyayew) "Wı sdelayte tak: poydite i soobşite yemu". "Muna Nabini mannalaq baylamı!" – dep, qoltuğundan çığarıp, özünikin qızyaşlanı giççisini qoluna tutdurdu (İ. Kerimow) "Wot swäzka büteney Nabi", – tak skazaw, on wınul iz pazuxi buket i protänul mladşey iz dewoçek ".
Osnowı glagolow, imeüşiye pri sebe affiksı ponuditelnosti (kak perexodnıye, tak i neperexodnıye) mogut prinimat wtoriçnuyu pobuditelnuyu affiksasiü i tem samım obrazowat glagolı s yeşö boleye rasşirennımi obyektnımi swäzämi. Pri etom glagolnıye formı priobretayut sposobnost soçetatsä takje s dopolneniyem w datelnom padeje, kotoroye yawläyetsä faktiçeskim ispolnitelem deystwiya, oboznaçennogo isxodnoy osnowoy (İwanow 1977, 24). Qayğılı xabarnı Mahaçğa Kirow özü bildirdi (İ. Kerimow, 152). "O peçalnom izwestii Maxaçu soobşil sam Kirow". Özünü çalmalı çerüwün salıp, onu yallatıp, kül töbege aylandırdı (İ. Kerimow) "Pustiw swoix çalmanossew, sjög wsö i prewratil w pepel". Men Wowağa anasına kağız yazdırtajaqman (M. Yahyayew) "Ya zastawlü Wowu napisat pismo materi".
İtak, osnownoye znaçeniye grammatiçeskoy formı w ponuditelnom zaloge mojno predstawit tak: "Predmet A zastawläyet (pobujdayet) predmet B sdelat çto-to s predmetom W".
Nekotorıye osnowı, oslojnönnıye affiksami -ın i -ış w ix sobstwenno zalogowıx znaçenyax, prinimaya pokazateli pobuditelnosti, stanowätsä perexodnımi i soçetaütsä s prämım dopolneniyem: Yañı xabarnı aytıp, men onu süyündürdüm "Rasskazaw nowost, ya obradowal yego". Manap inbaşların qısdı, betin yaman bürüşdürdü (M. Abukow) "Manap prijal pleçi, silno smorşil liso".