İbtidai✻ qısmı✻
Nuhay Batırmurzayew 1865-nçi (miladi✻) yılda tuwup, segiz-toğuz yaşlarında, ata-anası saw zamanlarında madrasağa berip, esgi usulnu✻ qaydasına göre – «Käläm-i qadimden»✻ başlap, bir yılnı içinde iʼtiqadatdan✻: «Muxtasar», «Ya ibnu Adam», «Maʼrifatul islam» yimik kitaplanı tamam etdi.
Bulanı arasında xat üyrenmek uçun qalam da yürütmege başladı. Şol zamanda esgi usul bulan bir yılda bu qadar zatlanı oxumaq – bek ullu hünerli wa zakawatlı✻ yaşlanı işi bolup sanala edi. Munu zaki (üttü✻ pahmulu) boluwuna xalqlar tamaşa bolup tabrik ete (qutlay) ediler. Esgi usulnu nizam wa tartipli✻ tarbiyası yoq bolmaqğa göre, cumʼalanı✻ içinde maktapğa gelmey de qaladı.
Marhum✻ Nuhay özünü yoldaşlarını arasında zakilik✻ wa hünerli bolmaqlığı bulan maşhur edi. Teñli yoldaşları bulan oynayğan zamanlarda, oyunnu tartibin✻ wa nizamın saqlamaqlıqğa wa yañı qaydalar çığarmağa bek usta bolmağı uçun, yoldaşlarına raislik✻ ete edi. Munu hünerlerine qarap, ol zamanğı iʼtibarlı✻ ullu adamlar aytadılar: «Şu yaşdan gelejekde açıq pikrulu wa iʼtibarlı, ötgür gözlü bir adam bolsa yaray», – dep. Bulanı yorawlarına göre, Nikolaynı✻ zulmu wa qısıqları✻ har bilgenin yazmağa wa har añlağanın aytmağa qoymay, pikrulu adamlanı talçıqda saqlay edi busa da, içinde tunçuğup turağan pikruların bu da zaman-zaman çığara edi.
Ol zamanlarda maktapğa muallimlik etegenler – örde esgerilgen qadardan artıq oxutmağa bolmayğan adamlar bola ediler. Eger yaşlanı tabii✻ tarbiyası bolmasa, ol zamanğı muallimler tarbiya ne yoruqda bolmağa geregin bilmey ediler, özler de tarbiyağa hajatlı ediler.