Birlik gerek
Musliman qardaşlar! Göresiz, hali zaman almaşınğan. Üç yüz neçe yıldan berli Rusyanı biylep, özler süygenin etip turğan Romanoflanı✻ paçalığı tayıp, xalq da alanı✻ temir tırnaqlarından qutulup, ullu erkinlikge yetişgen.
Alanı zamanında qısılıp yaşayğan rusdan başğa milletler de özleni haqqın (pırawasın✻) izlemege ortalıqğa çıqğanlar. Ayroqda, o zamanda ullu tarlıqda-qıyınlıqda, har bir haqqından mahrüm bolup turğan muslimanlar da, ozoqda, özleni bolmasa bolmayğan haqların tilejegi belgili. Tileme de gerek.
Ağar göre, biz dağıstanlılar – taw, qumuq, mıçığış, çerkes wa başğalar da – Kafkazdağı başğa muslimanlar bulan da birigip oylaşıp, «ne etme gerek?», «ne yolda hazirlik görme geregin» bilip, hali geçikmey, Petroğradda✻ cıyılajaq «Maclisu muassisanğa» ✻ qoldan gelgen çaqı harakat etip, özübüzden añlayğan adamlar yibermege qast etme gerek.
Ol «Maclisu muassisanda» cıyılajaq adamlar paçanı da şolar saylajaq, ministirleni de şolar ayırajaq, paçalıqğa yañı [qanunlar da]✻ şolar salajaq, har kimge haqqın da şolar berejaq✻, şolar etgen zat ters-oñ [qanun] bolup yürülejaq. Har milletler şol maclisge haliden qast etip hazirlik görüp yürüyler. Har kimni umutu şol maclisde, har kim dört göz bolup şol maclisge qaraylar.
Muslimanlanı da bugünlerde Maskewde✻ ullu cıyını bar. Bular da şol maclisge hazirlik göregeni belgili. Biz de özübüznü qayğıbıznı özübüz etmesek, başğalar gelip bizin haqqıbız (pırawa)-bıznı alıp bermes. «Yılamağan yaşğa emçek bermey». Tarıqlı busa, yılama da yılayıq-tileyik, biz de adamlağa qoşulmağa qarayıq; tarıqsız, paydasız «sen-men» dep birew-birewnü namusuna tiymaq, birew-birewge günçülük-açuw-öçnü qoyup, har ne etsek de birigip eteyik. Zamannı ozdurmayıq. İş ozğandan soñ höküngen uçun payda yoq.
Hali bolğunça, aldınğı hakimleni yamanlap, alardan göre edik. Hali alar tayıp, özübüzge erkinlik berilgen. Endiden soñ taqsır özübüzde bolajaq.
Biz de adamlar yimik yaşama süyegenibizni görseteyik. Gözübüznü açayıq. Haligi zamanda gözü açılmağan xalq, başğa tüzelgen xalqlağa qul-yesir bolup, taptalıp turağanların görüp turabız. Har ne harakat etip, alğa ayaq basma qarayıq. Bugün bolğunça bir zatdan da xabarsız ğafil✻ turğanıbız taman. Başğalar hawalarda quşlar yimik uçup, tawlanı-taşlanı teşip, otuz çaqırımdan urağan toplar etip, bir günlük yolnu bir sahatdan alağan aftomobillege minip yürüygen bir zamanda, biz gamüş arbalağa da minip, esgi yırıbıznı yırlap yürüsek, alanı artından yetişerbiz dep oylamayıq.
Tüzelgen xalqlar ne yol bulan tüzelgen, özübüz bilmey busaq, bilegenlerden sorayıq. Qoldan gelgen çaqı alağa oşama qast eteyik; sen tawlu, ol mıçığış, men tüzlü, ol pulan degen tarıqsız sözleni qoyup, barıbız da muslimanlar qardaşlar ekenibizni bilip, har ne birikmekni qastında bolayıq. Birigip çalışsaq, har işibiz oñarılajağı belgili. İş – birlikde.
Birlik gerek, birlik!…
(«Musawat» gazet, № 5. Temirxanşura, 10 may 1917 y., 4-nçü bet).